| Title | Neue Forschungen zum Neuplatonismus (1995-2003). Teil II |
| Type | Article |
| Language | German |
| Date | 2004 |
| Journal | Allgemeine Zeitschrift für Philosophie |
| Volume | 29 |
| Pages | 225-247 |
| Categories | no categories |
| Author(s) | Steel, Carlos , Helmig, Christoph |
| Editor(s) | |
| Translator(s) |
| Dieser Artikel berichtete über weniger als zehn Jahre Forschung im Bereich des Neuplatonismus. Und doch ist es erfreulich festzustellen, wie viel seit Mitte der 90er Jahre zustande gekommen ist, auch wenn es für die Zukunft noch viel zu tun gibt. Die Aufgabe stellt sich in doppelter Hinsicht: philologisch und philosophisch. In erster Linie ist es notwendig, das so rasant angewachsene Interesse für die neuplatonische Philosophie dahingehend zu nutzen, dass die Editionen und kommentierten Übersetzungen wichtiger Texte weitergeführt werden. Das ist eine intensive, mühevolle und oft undankbare Arbeit, weil so etwas im heutigen „Forschungsklima“ nicht immer in ausreichendem Maße gewürdigt wird. Und dennoch bleibt es eine der drängendsten Aufgaben, und das umso mehr, weil wir befürchten müssen, dass die Kenntnis der alten Sprachen immer weiter zurückgeht. Wie im Mittelalter die antike Philosophie nur überleben und neuen Einfluss gewinnen konnte durch massive Übersetzungsaktivitäten (ins Arabische und Lateinische), so werden in diesem Jahrhundert – ob man es nun bedauert oder nicht – viele neuplatonische Autoren nur noch in Reihen wie „The Ancient Commentators on Aristotle“ oder in anderen Übersetzungen gelesen werden. Darum ist es wichtig, dass die Übersetzungen zuverlässig sind und auf guten Editionen fußen. Es wäre daher wünschenswert, dass gerade auch in Deutschland vermehrt zentrale Texte aus dem späteren Neuplatonismus übersetzt und kommentiert würden. Aber neben dieser Editions- und Übersetzungsarbeit sollte das eigentliche Ziel der Forschung eine philosophische Annäherung sein an diese große Tradition der Geistesgeschichte mit ihren vielfachen kulturellen Verzweigungen im Mittelalter (von Syrien über den Irak und Andalusien bis nach Köln), in der Renaissance und in der Neuzeit. Dabei müssen wir uns aber davor hüten, den Neuplatonismus allzu leicht mit Schwärmerei oder einer Art von Esoterik in Verbindung zu bringen. Er ist und bleibt vor allem eine Philosophie, auch wenn er eine Philosophie ist, die rational die Grenzen der Rationalität einsieht. Gerade in der deutschsprachigen Forschung haben wir schöne Beispiele für ein fruchtbares Zusammengehen von philologischer akribeia und philosophischer Annäherung. Ein Paradigma einer solchen Forschung am Neuplatonismus bleiben für uns die zahlreichen philosophisch anregenden Arbeiten von Werner Beierwaltes. [p. 246-247] |
| Online Resources | https://uni-koeln.sciebo.de/s/J1gdFPhAmlKlP6l |
{"_index":"sire","_id":"481","_score":null,"_source":{"id":481,"authors_free":[{"id":651,"entry_id":481,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":14,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Steel, Carlos","free_first_name":"Carlos","free_last_name":"Steel","norm_person":{"id":14,"first_name":"Carlos ","last_name":"Steel","full_name":"Steel, Carlos ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/122963083","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}},{"id":652,"entry_id":481,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":146,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Helmig, Christoph","free_first_name":"Christoph","free_last_name":"Helmig","norm_person":{"id":146,"first_name":"Christoph","last_name":"Helmig","full_name":"Helmig, Christoph","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/1107028760","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}}],"entry_title":"Neue Forschungen zum Neuplatonismus (1995-2003). Teil II","main_title":{"title":"Neue Forschungen zum Neuplatonismus (1995-2003). Teil II"},"abstract":"Dieser Artikel berichtete \u00fcber weniger als zehn Jahre Forschung im Bereich des Neuplatonismus. Und doch ist es erfreulich festzustellen, wie viel seit Mitte der 90er Jahre zustande gekommen ist, auch wenn es f\u00fcr die Zukunft noch viel zu tun gibt. Die Aufgabe stellt sich in doppelter Hinsicht: philologisch und philosophisch.\r\n\r\nIn erster Linie ist es notwendig, das so rasant angewachsene Interesse f\u00fcr die neuplatonische Philosophie dahingehend zu nutzen, dass die Editionen und kommentierten \u00dcbersetzungen wichtiger Texte weitergef\u00fchrt werden. Das ist eine intensive, m\u00fchevolle und oft undankbare Arbeit, weil so etwas im heutigen \u201eForschungsklima\u201c nicht immer in ausreichendem Ma\u00dfe gew\u00fcrdigt wird. Und dennoch bleibt es eine der dr\u00e4ngendsten Aufgaben, und das umso mehr, weil wir bef\u00fcrchten m\u00fcssen, dass die Kenntnis der alten Sprachen immer weiter zur\u00fcckgeht.\r\n\r\nWie im Mittelalter die antike Philosophie nur \u00fcberleben und neuen Einfluss gewinnen konnte durch massive \u00dcbersetzungsaktivit\u00e4ten (ins Arabische und Lateinische), so werden in diesem Jahrhundert \u2013 ob man es nun bedauert oder nicht \u2013 viele neuplatonische Autoren nur noch in Reihen wie \u201eThe Ancient Commentators on Aristotle\u201c oder in anderen \u00dcbersetzungen gelesen werden. Darum ist es wichtig, dass die \u00dcbersetzungen zuverl\u00e4ssig sind und auf guten Editionen fu\u00dfen.\r\n\r\nEs w\u00e4re daher w\u00fcnschenswert, dass gerade auch in Deutschland vermehrt zentrale Texte aus dem sp\u00e4teren Neuplatonismus \u00fcbersetzt und kommentiert w\u00fcrden. Aber neben dieser Editions- und \u00dcbersetzungsarbeit sollte das eigentliche Ziel der Forschung eine philosophische Ann\u00e4herung sein an diese gro\u00dfe Tradition der Geistesgeschichte mit ihren vielfachen kulturellen Verzweigungen im Mittelalter (von Syrien \u00fcber den Irak und Andalusien bis nach K\u00f6ln), in der Renaissance und in der Neuzeit.\r\n\r\nDabei m\u00fcssen wir uns aber davor h\u00fcten, den Neuplatonismus allzu leicht mit Schw\u00e4rmerei oder einer Art von Esoterik in Verbindung zu bringen. Er ist und bleibt vor allem eine Philosophie, auch wenn er eine Philosophie ist, die rational die Grenzen der Rationalit\u00e4t einsieht.\r\n\r\nGerade in der deutschsprachigen Forschung haben wir sch\u00f6ne Beispiele f\u00fcr ein fruchtbares Zusammengehen von philologischer akribeia und philosophischer Ann\u00e4herung. Ein Paradigma einer solchen Forschung am Neuplatonismus bleiben f\u00fcr uns die zahlreichen philosophisch anregenden Arbeiten von Werner Beierwaltes. [p. 246-247]","btype":3,"date":"2004","language":"German","online_url":"","online_resources":"https:\/\/uni-koeln.sciebo.de\/s\/J1gdFPhAmlKlP6l","doi_url":null,"categories":[],"authors":[{"id":14,"full_name":"Steel, Carlos ","role":{"id":1,"role_name":"author"}},{"id":146,"full_name":"Helmig, Christoph","role":{"id":1,"role_name":"author"}}],"book":null,"booksection":null,"article":{"id":481,"journal_id":null,"journal_name":"Allgemeine Zeitschrift f\u00fcr Philosophie","volume":"29","issue":"","pages":"225-247"}},"sort":[2004]}
| Title | (Neo-) Platonica |
| Type | Article |
| Language | Dutch |
| Date | 1984 |
| Journal | Tijdschrift voor Filosofie |
| Volume | 46 |
| Issue | 2 |
| Pages | 319-330 |
| Categories | no categories |
| Author(s) | Steel, Carlos |
| Editor(s) | |
| Translator(s) |
| Filosofie is ons vooral in de vorm van teksten toegankelijk. Wie filosofie wil studeren, zal onvermijdelijk teksten moeten bestuderen en zal het resultaat van zijn eigen onderzoek weer in de vorm van teksten produceren. Wel heeft de filosofie van oudsher ook met de mogelijkheid rekening gehouden dat men inzichten kan verwerven die niet discursief uitgedrukt kunnen worden, die niet „textfähig“ zijn; maar toch is de filosofie weinig beïnvloed geworden door deze principiële mogelijkheid. Tenslotte kan men weer reflecteren en schrijven over deze niet-tekstmatige inzichten, zodat het erop lijkt dat men nooit uit de toverban van de tekst geraken kan. Niemand zal eraan denken het voordeel prijs te geven dat de filosofie heeft door zich aan teksten te binden en zo haar inzichten te objectiveren. Maar toch is het bedenkelijk dat men de binding van filosofisch inzicht aan de tekst als vanzelfsprekend ziet. Zo wordt ook niet meer duidelijk wat de „zaak“ is waarop de filosofische tekst betrekking heeft. Is er wel een „zaak-los-van-de-tekst“? Het is bekend dat Plato tegenover het fenomeen „tekst“ bewust afstand heeft genomen. Men kan hem zeker niet verwijten dat hij een naïef vertrouwen heeft in de tekst als medium van filosofisch inzicht: waar het in de filosofie eigenlijk om gaat is niet in tekst uit te drukken. Al is hij zelf meer dan wie ook tekst-kunstenaar, hij blijft zich bewust van de grenzen van de tekst. Wie uit Plato’s dialogen een doctrine construeert, een systeem van uitspraken over „wat het geval is“, verliest deze reserve ten opzichte van de tekst en reduceert de vele „vormen van kennis“ tot objectief „propositioneel“ kennen. Dit is de invalshoek van waaruit Wolfgang Wieland, vooral bekend wegens zijn originele studie over Aristoteles’ Physica, zijn Plato-boek geschreven heeft: Platon und die Formen des Wissens. Het boek bevat drie delen. Het eerste is gewijd aan Plato’s verhouding tot de geschreven tekst. Uitgaande van de bekende passage in de Phaidros onderzoekt Wieland waarom Plato zo kritisch is ten opzichte van het schrift. Plato verzet zich tegen elke poging om het weten te objectiveren alsof men in de tekst over inzicht als over een stuk bezit zou kunnen beschikken. Elke formulering in taal blijft werktuig, iets voorlopigs. Het „gebruiksweten“ dat in de omgang met de dingen tot stand komt, heeft voorrang op het weten dat in proposities is uitgedrukt. Hier staan we meteen voor het centrale thema van Wielands boek. Het is echter de vraag of dit bij Plato wel zo centraal is. Bij Plato gaat het vooreerst om kritiek op het schrift, en niet op het propositionele weten als zodanig. Vanuit de schriftkritiek kan men ook de dialoog als medium van filosofisch denken begrijpen. Indien men ondanks alle reserves toch niet aan tekst verzaken kan, dan biedt de dialoogvorm een uitweg. Eén van de tekorten van de tekst heeft namelijk te maken met het ontbreken van een reële context van het woord. De dialoog brengt deze context op dramatisch-fictieve wijze tot stand. De dialoog is geen didactisch hulpmiddel, geen inkleding van een leer. De uitspraken blijven er als „werktuigen“ in de gespreksactie fungeren. Vanuit de schriftkritiek kan men ook het statuut van de mythe binnen de tekst begrijpen, het metaforische karakter van vele passages, het gebruik van de ironie. Tenslotte wijst Wieland in § 5 op het belang van de fictieve chronologie bij het beoordelen van een dialoog. Men kan namelijk, uitgaande van de dramatische situatie van de verschillende dialogen, een fictieve chronologie opstellen: zo zal niemand betwisten dat de Parmenides later is geschreven dan de Phaidon (reële chronologie), maar in de fictieve chronologie komt de Parmenides veel eerder, omdat hierin de jonge Socrates optreedt, terwijl in de Phaidon Socrates voor de dood staat. In de interpretatie heeft men te weinig rekening gehouden met de plaats van een dialoog in deze fictieve chronologie. [introduction p. 319-320] Übersetzung: Philosophie ist uns vor allem in der Form von Texten zugänglich. Wer Philosophie studieren will, muss zwangsläufig Texte studieren und wird die Ergebnisse seiner eigenen Forschung wiederum in Form von Texten präsentieren. Die Philosophie hat jedoch seit jeher auch die Möglichkeit berücksichtigt, dass Erkenntnisse gewonnen werden können, die nicht diskursiv ausgedrückt werden können, die also nicht „textfähig“ sind. Dennoch hat diese prinzipielle Möglichkeit die Philosophie kaum beeinflusst. Letztendlich kann man auch über diese nicht-textlichen Erkenntnisse reflektieren und schreiben, sodass es scheint, als könne man niemals aus dem Bann des Textes entkommen. Niemand wird daran denken, den Vorteil aufzugeben, den die Philosophie dadurch hat, sich an Texte zu binden und ihre Erkenntnisse so zu objektivieren. Doch es ist bedenklich, dass man die Bindung philosophischer Erkenntnis an den Text als selbstverständlich betrachtet. Dadurch wird auch unklar, was die „Sache“ ist, auf die sich der philosophische Text bezieht. Gibt es überhaupt eine „Sache außerhalb des Textes“? Es ist bekannt, dass Platon dem Phänomen „Text“ bewusst distanziert gegenüberstand. Man kann ihm sicher nicht vorwerfen, ein naives Vertrauen in den Text als Medium philosophischer Erkenntnis gehabt zu haben: Worauf es in der Philosophie eigentlich ankommt, lässt sich nicht in Texten ausdrücken. Auch wenn er selbst mehr als jeder andere ein Künstler des Textes war, war er sich stets der Grenzen des Textes bewusst. Wer aus Platons Dialogen eine Doktrin konstruiert, ein System von Aussagen über „das, was der Fall ist“, verliert diese kritische Distanz zum Text und reduziert die vielen „Formen des Wissens“ auf ein objektives „propositionales“ Wissen. Dies ist die Perspektive, aus der Wolfgang Wieland, vor allem bekannt für seine originelle Studie über Aristoteles’ Physik, sein Platon-Buch Platon und die Formen des Wissens geschrieben hat. Das Buch besteht aus drei Teilen. Der erste Teil widmet sich Platons Verhältnis zum geschriebenen Text. Ausgehend von der bekannten Passage im Phaidros untersucht Wieland, warum Platon dem Schreiben so kritisch gegenüberstand. Platon wendet sich gegen jede Versuchung, Wissen zu objektivieren, als könne man in einem Text über Erkenntnisse verfügen wie über einen Besitz. Jede Formulierung in Sprache bleibt ein Werkzeug, etwas Vorläufiges. Das „Gebrauchswissen“, das im Umgang mit den Dingen entsteht, hat Vorrang vor dem Wissen, das in Propositionen ausgedrückt ist. Hier begegnen wir dem zentralen Thema von Wielands Buch. Es bleibt jedoch die Frage, ob dies bei Platon tatsächlich zentral ist. Bei Platon geht es zunächst um Kritik am Schreiben und nicht um Kritik am propositionalen Wissen als solches. Aus der Schriftkritik lässt sich auch die Dialogform als Medium des philosophischen Denkens verstehen. Wenn man trotz aller Vorbehalte nicht auf den Text verzichten kann, bietet die Dialogform einen Ausweg. Ein Mangel des Textes liegt nämlich im Fehlen eines realen Kontexts des Wortes. Der Dialog stellt diesen Kontext auf dramatisch-fiktive Weise her. Der Dialog ist kein didaktisches Hilfsmittel, keine Verpackung einer Lehre. Die Aussagen fungieren in der Dialoghandlung weiterhin als „Werkzeuge“. Aus der Schriftkritik lässt sich auch der Status des Mythos im Text verstehen, ebenso wie der metaphorische Charakter vieler Passagen und die Verwendung von Ironie. Schließlich weist Wieland in § 5 auf die Bedeutung der fiktiven Chronologie für die Beurteilung eines Dialogs hin. Ausgehend von der dramatischen Situation der verschiedenen Dialoge lässt sich eine fiktive Chronologie erstellen: Niemand wird bestreiten, dass der Parmenides später geschrieben wurde als der Phaidon (reale Chronologie), aber in der fiktiven Chronologie kommt der Parmenides viel früher, da dort der junge Sokrates auftritt, während im Phaidon Sokrates vor seinem Tod steht. In der Interpretation hat man die Stellung eines Dialogs in dieser fiktiven Chronologie bisher zu wenig berücksichtigt. |
| Online Resources | https://uni-koeln.sciebo.de/s/H1e3T5fZsfMIh5O |
{"_index":"sire","_id":"845","_score":null,"_source":{"id":845,"authors_free":[{"id":1249,"entry_id":845,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":14,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Steel, Carlos","free_first_name":"Carlos","free_last_name":"Steel","norm_person":{"id":14,"first_name":"Carlos ","last_name":"Steel","full_name":"Steel, Carlos ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/122963083","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}}],"entry_title":"(Neo-) Platonica","main_title":{"title":"(Neo-) Platonica"},"abstract":"Filosofie is ons vooral in de vorm van teksten toegankelijk. Wie filosofie wil studeren, zal onvermijdelijk teksten moeten bestuderen en zal het resultaat van zijn eigen onderzoek weer in de vorm van teksten produceren. Wel heeft de filosofie van oudsher ook met de mogelijkheid rekening gehouden dat men inzichten kan verwerven die niet discursief uitgedrukt kunnen worden, die niet \u201etextf\u00e4hig\u201c zijn; maar toch is de filosofie weinig be\u00efnvloed geworden door deze principi\u00eble mogelijkheid. Tenslotte kan men weer reflecteren en schrijven over deze niet-tekstmatige inzichten, zodat het erop lijkt dat men nooit uit de toverban van de tekst geraken kan. Niemand zal eraan denken het voordeel prijs te geven dat de filosofie heeft door zich aan teksten te binden en zo haar inzichten te objectiveren. Maar toch is het bedenkelijk dat men de binding van filosofisch inzicht aan de tekst als vanzelfsprekend ziet. Zo wordt ook niet meer duidelijk wat de \u201ezaak\u201c is waarop de filosofische tekst betrekking heeft. Is er wel een \u201ezaak-los-van-de-tekst\u201c? Het is bekend dat Plato tegenover het fenomeen \u201etekst\u201c bewust afstand heeft genomen. Men kan hem zeker niet verwijten dat hij een na\u00efef vertrouwen heeft in de tekst als medium van filosofisch inzicht: waar het in de filosofie eigenlijk om gaat is niet in tekst uit te drukken. Al is hij zelf meer dan wie ook tekst-kunstenaar, hij blijft zich bewust van de grenzen van de tekst. Wie uit Plato\u2019s dialogen een doctrine construeert, een systeem van uitspraken over \u201ewat het geval is\u201c, verliest deze reserve ten opzichte van de tekst en reduceert de vele \u201evormen van kennis\u201c tot objectief \u201epropositioneel\u201c kennen.\r\n\r\nDit is de invalshoek van waaruit Wolfgang Wieland, vooral bekend wegens zijn originele studie over Aristoteles\u2019 Physica, zijn Plato-boek geschreven heeft: Platon und die Formen des Wissens. Het boek bevat drie delen. Het eerste is gewijd aan Plato\u2019s verhouding tot de geschreven tekst. Uitgaande van de bekende passage in de Phaidros onderzoekt Wieland waarom Plato zo kritisch is ten opzichte van het schrift. Plato verzet zich tegen elke poging om het weten te objectiveren alsof men in de tekst over inzicht als over een stuk bezit zou kunnen beschikken. Elke formulering in taal blijft werktuig, iets voorlopigs. Het \u201egebruiksweten\u201c dat in de omgang met de dingen tot stand komt, heeft voorrang op het weten dat in proposities is uitgedrukt. Hier staan we meteen voor het centrale thema van Wielands boek. Het is echter de vraag of dit bij Plato wel zo centraal is. Bij Plato gaat het vooreerst om kritiek op het schrift, en niet op het propositionele weten als zodanig.\r\n\r\nVanuit de schriftkritiek kan men ook de dialoog als medium van filosofisch denken begrijpen. Indien men ondanks alle reserves toch niet aan tekst verzaken kan, dan biedt de dialoogvorm een uitweg. E\u00e9n van de tekorten van de tekst heeft namelijk te maken met het ontbreken van een re\u00eble context van het woord. De dialoog brengt deze context op dramatisch-fictieve wijze tot stand. De dialoog is geen didactisch hulpmiddel, geen inkleding van een leer. De uitspraken blijven er als \u201ewerktuigen\u201c in de gespreksactie fungeren. Vanuit de schriftkritiek kan men ook het statuut van de mythe binnen de tekst begrijpen, het metaforische karakter van vele passages, het gebruik van de ironie. Tenslotte wijst Wieland in \u00a7 5 op het belang van de fictieve chronologie bij het beoordelen van een dialoog. Men kan namelijk, uitgaande van de dramatische situatie van de verschillende dialogen, een fictieve chronologie opstellen: zo zal niemand betwisten dat de Parmenides later is geschreven dan de Phaidon (re\u00eble chronologie), maar in de fictieve chronologie komt de Parmenides veel eerder, omdat hierin de jonge Socrates optreedt, terwijl in de Phaidon Socrates voor de dood staat. In de interpretatie heeft men te weinig rekening gehouden met de plaats van een dialoog in deze fictieve chronologie.\r\n[introduction p. 319-320] \u00dcbersetzung: Philosophie ist uns vor allem in der Form von Texten zug\u00e4nglich. Wer Philosophie studieren will, muss zwangsl\u00e4ufig Texte studieren und wird die Ergebnisse seiner eigenen Forschung wiederum in Form von Texten pr\u00e4sentieren. Die Philosophie hat jedoch seit jeher auch die M\u00f6glichkeit ber\u00fccksichtigt, dass Erkenntnisse gewonnen werden k\u00f6nnen, die nicht diskursiv ausgedr\u00fcckt werden k\u00f6nnen, die also nicht \u201etextf\u00e4hig\u201c sind. Dennoch hat diese prinzipielle M\u00f6glichkeit die Philosophie kaum beeinflusst. Letztendlich kann man auch \u00fcber diese nicht-textlichen Erkenntnisse reflektieren und schreiben, sodass es scheint, als k\u00f6nne man niemals aus dem Bann des Textes entkommen. Niemand wird daran denken, den Vorteil aufzugeben, den die Philosophie dadurch hat, sich an Texte zu binden und ihre Erkenntnisse so zu objektivieren. Doch es ist bedenklich, dass man die Bindung philosophischer Erkenntnis an den Text als selbstverst\u00e4ndlich betrachtet. Dadurch wird auch unklar, was die \u201eSache\u201c ist, auf die sich der philosophische Text bezieht. Gibt es \u00fcberhaupt eine \u201eSache au\u00dferhalb des Textes\u201c?\r\n\r\nEs ist bekannt, dass Platon dem Ph\u00e4nomen \u201eText\u201c bewusst distanziert gegen\u00fcberstand. Man kann ihm sicher nicht vorwerfen, ein naives Vertrauen in den Text als Medium philosophischer Erkenntnis gehabt zu haben: Worauf es in der Philosophie eigentlich ankommt, l\u00e4sst sich nicht in Texten ausdr\u00fccken. Auch wenn er selbst mehr als jeder andere ein K\u00fcnstler des Textes war, war er sich stets der Grenzen des Textes bewusst. Wer aus Platons Dialogen eine Doktrin konstruiert, ein System von Aussagen \u00fcber \u201edas, was der Fall ist\u201c, verliert diese kritische Distanz zum Text und reduziert die vielen \u201eFormen des Wissens\u201c auf ein objektives \u201epropositionales\u201c Wissen.\r\n\r\nDies ist die Perspektive, aus der Wolfgang Wieland, vor allem bekannt f\u00fcr seine originelle Studie \u00fcber Aristoteles\u2019 Physik, sein Platon-Buch Platon und die Formen des Wissens geschrieben hat. Das Buch besteht aus drei Teilen. Der erste Teil widmet sich Platons Verh\u00e4ltnis zum geschriebenen Text. Ausgehend von der bekannten Passage im Phaidros untersucht Wieland, warum Platon dem Schreiben so kritisch gegen\u00fcberstand. Platon wendet sich gegen jede Versuchung, Wissen zu objektivieren, als k\u00f6nne man in einem Text \u00fcber Erkenntnisse verf\u00fcgen wie \u00fcber einen Besitz. Jede Formulierung in Sprache bleibt ein Werkzeug, etwas Vorl\u00e4ufiges. Das \u201eGebrauchswissen\u201c, das im Umgang mit den Dingen entsteht, hat Vorrang vor dem Wissen, das in Propositionen ausgedr\u00fcckt ist. Hier begegnen wir dem zentralen Thema von Wielands Buch. Es bleibt jedoch die Frage, ob dies bei Platon tats\u00e4chlich zentral ist. Bei Platon geht es zun\u00e4chst um Kritik am Schreiben und nicht um Kritik am propositionalen Wissen als solches.\r\n\r\nAus der Schriftkritik l\u00e4sst sich auch die Dialogform als Medium des philosophischen Denkens verstehen. Wenn man trotz aller Vorbehalte nicht auf den Text verzichten kann, bietet die Dialogform einen Ausweg. Ein Mangel des Textes liegt n\u00e4mlich im Fehlen eines realen Kontexts des Wortes. Der Dialog stellt diesen Kontext auf dramatisch-fiktive Weise her. Der Dialog ist kein didaktisches Hilfsmittel, keine Verpackung einer Lehre. Die Aussagen fungieren in der Dialoghandlung weiterhin als \u201eWerkzeuge\u201c. Aus der Schriftkritik l\u00e4sst sich auch der Status des Mythos im Text verstehen, ebenso wie der metaphorische Charakter vieler Passagen und die Verwendung von Ironie. Schlie\u00dflich weist Wieland in \u00a7 5 auf die Bedeutung der fiktiven Chronologie f\u00fcr die Beurteilung eines Dialogs hin. Ausgehend von der dramatischen Situation der verschiedenen Dialoge l\u00e4sst sich eine fiktive Chronologie erstellen: Niemand wird bestreiten, dass der Parmenides sp\u00e4ter geschrieben wurde als der Phaidon (reale Chronologie), aber in der fiktiven Chronologie kommt der Parmenides viel fr\u00fcher, da dort der junge Sokrates auftritt, w\u00e4hrend im Phaidon Sokrates vor seinem Tod steht. In der Interpretation hat man die Stellung eines Dialogs in dieser fiktiven Chronologie bisher zu wenig ber\u00fccksichtigt.","btype":3,"date":"1984","language":"Dutch","online_url":"","online_resources":"https:\/\/uni-koeln.sciebo.de\/s\/H1e3T5fZsfMIh5O","doi_url":null,"categories":[],"authors":[{"id":14,"full_name":"Steel, Carlos ","role":{"id":1,"role_name":"author"}}],"book":null,"booksection":null,"article":{"id":845,"journal_id":null,"journal_name":"Tijdschrift voor Filosofie","volume":"46","issue":"2","pages":"319-330"}},"sort":[1984]}
| Title | Review of: Ilsetraut Hadot, Le problème du néoplatonisme Alexandrin, Hiéroclès et Simplicius |
| Type | Article |
| Language | Dutch |
| Date | 1980 |
| Journal | Tijdschrift voor Filosofie |
| Volume | 42 |
| Issue | 3 |
| Pages | 606-608 |
| Categories | no categories |
| Author(s) | Steel, Carlos |
| Editor(s) | |
| Translator(s) |
| The whole review: In een historisch overzicht van de antieke wijsbegeerte wordt doorgaans, wanneer over het Neoplatonisme gehandeld wordt, een onderscheid gemaakt tussen de 'school' van Athene en die van Alexandrië. Dit onderscheid gaat terug op de bekende studies van K. Praechter (1910-12). Volgens deze geleerde zou er een opvallend doctrineel verschil bestaan tussen beide richtingen in het latere Neoplatonisme. In Alexandrië zou de invloed van de christelijke omgeving zo groot geweest zijn dat de heidense filosofen zich verplicht zagen bepaalde wijzigingen in de doctrine aan te brengen. Het Neoplatonisme vertoont hier niet de complexe structuur die kenmerkend is voor het Atheense speculatieve denken (cf. de hiërarchie van de goddelijke principes zoals die door Proclus ontwikkeld is); het geeft een eenvoudiger verklaring van de leer waarbij dikwijls teruggegrepen wordt naar het Midden-Platonisme (vóór Plotinus); op sommige gebieden (zoals de scheppingsleer) benadert het christelijke standpunten. Deze originaliteit van het Alexandrijnse Neoplatonisme komt het duidelijkst tot uiting in het œuvre van Hierocles (eerste helft 5de eeuw) en in de commentaar van Simplicius (eerste helft 6de eeuw) op Epictetus. Deze visie van Praechter werd kritiekloos overgenomen in talrijke studies over deze periode. Zo verscheen in 1976 nog een boek over Hierocles (Th. Kobusch, Studien zur Philosophie des Hierokles von Alexandrien, München) waarin de thesis verdedigd wordt dat Hierocles' filosofie „vermittelt“ tussen het Christendom en het „excessieve“ Neoplatonisme zoals het vooral door Proclus uitgewerkt is. „Die Interpretation ergab dass die Hierokleische Philosophie im wesentlichen auf vorneuplatonischer Basis beruht“ (Besluit, p. 193). Het boek van Mme Hadot, die sinds jaren een uitgave voorbereidt van Simplicius' commentaar op Epictetus, komt tot een conclusie die precies het tegenovergestelde beweert. Op grond van een nieuwe lectuur van Hierocles en Simplicius toont zij aan dat de hypothese van Praechter over het latere Neoplatonisme totaal ongegrond is; er bestaat geen enkel doctrineel verschil tussen het Atheense en het Alexandrijnse Neoplatonisme: „l'évolution du néoplatonisme s'est poursuivie d'une manière homogène“. Het is verkeerd Hierocles of Simplicius vanuit het Midden-Platonisme te willen interpreteren: hun uiteenzetting veronderstelt de ontwikkeling van het latere Neoplatonisme, wat kan geïllustreerd worden door talrijke parallelle passages met Iamblichus en Proclus, en zelfs – voor Simplicius – met Damascius. In het eerste deel van dit boek worden de historische gegevens over beide filosofen onderzocht. Het tweede deel onderzoekt in welke mate zij kunnen beschouwd worden als vertegenwoordigers van een originele Alexandrijnse traditie. Achtereenvolgens worden bestudeerd: de theologie van Simplicius in het Epictetus-commentaar, de opvattingen van Hierocles over de ontwikkeling van het Platonisme, over de materie, over de demiurg en de schepping, over de voorzienigheid en het noodlot. In het derde deel volgen enige capita selecta betreffende de commentaar van Simplicius (o.a. zijn leer over de ziel). Uit al deze analyses komt de auteur tot het besluit dat er geen enkele doctrinaire divergentie aan te wijzen is ten opzichte van de Atheense school. Wel geven beide werken – de commentaar van Hierocles op Pythagoras en die van Simplicius op Epictetus – een eenvoudiger en minder complexe versie van het Neoplatonisme. Dit kan echter verklaard worden door het feit dat beide commentaren bedoeld waren als inleidingen en gericht tot beginnelingen in de school. In een appendix gaat de auteur uitvoerig in op een artikel dat ik zelf samen met F. Bossier in dit tijdschrift gepubliceerd heb (1972, 761-822) over de authenticiteit van de De Anima-commentaar die aan Simplicius wordt toegeschreven. Alhoewel zij onze conclusie aanvaardt – het werk is waarschijnlijk door Priscianus Lydus geschreven – toch meent zij dat er geen enkel doctrineel verschil met de authentieke Simplicius kan aangewezen worden. Haar argumenten lijken ons soms erg zwak: het is echter niet mogelijk om hierover in deze recensie polemiek te voeren. Slechts één ding: indien men aanvaardt dat de In de Anima door iemand anders geschreven is dan Simplicius, waarom is het dan zo nodig te beklemtonen dat zijn opvattingen over de ziel in niets van die van Simplicius verschillen? Dit bezwaar geldt ook voor het gehele werk. Terecht wijst de auteur op de continuïteit die er bestond tussen de school van Athene en die van Alexandrië (zoals dit o.m. tot uiting komt in de veelvuldige persoonlijke relaties van docenten en studenten). Het lijkt ons echter overdreven elk doctrineel verschil tussen beide scholen te ontkennen. De ontwikkeling binnen het latere Neoplatonisme was zeker niet zo homogeen als mevrouw Hadot beweert. Reeds ten tijde van Plotinus bestonden er belangrijke controversen over de doctrine, en die discussies werden verder gezet in de latere school. Indien men de originaliteit van de Alexandrijnse school in vraag stelt, dan volstaat het niet Hierocles en één werk van Simplicius te onderzoeken. Men zou er ook de andere filosofen uit de school moeten bij betrekken, voornamelijk Ammonius. Men kan moeilijk betwisten dat het Neoplatonisme dat door Ammonius uiteengezet werd nogal verschillend is van het systeem van Damascius. En is het ook niet opvallend dat Simplicius, die zowel bij Ammonius als Damascius studeerde, dikwijls afstand neemt van de al te speculatieve beschouwingen van Iamblichus en Damascius? Het boek van mevrouw Hadot is, zoals de auteur zelf toegeeft, vooral polemisch van aard: zij weerlegt hypothesen en interpretaties die niet op de teksten gegrond zijn. Door een nauwkeurige analyse van de teksten ontmaskert zij het stereotiepe beeld dat men over het Alexandrijnse Neoplatonisme geeft. Haar studie is zo een waardevolle bijdrage tot beter inzicht in deze laatste ontwikkeling van het antieke denken. [p. 606-608] |
| Online Resources | https://uni-koeln.sciebo.de/s/lIWBQQ2Q5dbWMLm |
{"_index":"sire","_id":"484","_score":null,"_source":{"id":484,"authors_free":[{"id":659,"entry_id":484,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":14,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Steel, Carlos","free_first_name":"Carlos","free_last_name":"Steel","norm_person":{"id":14,"first_name":"Carlos ","last_name":"Steel","full_name":"Steel, Carlos ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/122963083","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}}],"entry_title":"Review of: Ilsetraut Hadot, Le probl\u00e8me du n\u00e9oplatonisme Alexandrin, Hi\u00e9rocl\u00e8s et Simplicius","main_title":{"title":"Review of: Ilsetraut Hadot, Le probl\u00e8me du n\u00e9oplatonisme Alexandrin, Hi\u00e9rocl\u00e8s et Simplicius"},"abstract":"The whole review: In een historisch overzicht van de antieke wijsbegeerte wordt doorgaans, wanneer over het Neoplatonisme gehandeld wordt, een onderscheid gemaakt tussen de 'school' van Athene en die van Alexandri\u00eb. Dit onderscheid gaat terug op de bekende studies van K. Praechter (1910-12). Volgens deze geleerde zou er een opvallend doctrineel verschil bestaan tussen beide richtingen in het latere Neoplatonisme. In Alexandri\u00eb zou de invloed van de christelijke omgeving zo groot geweest zijn dat de heidense filosofen zich verplicht zagen bepaalde wijzigingen in de doctrine aan te brengen.\r\n\r\nHet Neoplatonisme vertoont hier niet de complexe structuur die kenmerkend is voor het Atheense speculatieve denken (cf. de hi\u00ebrarchie van de goddelijke principes zoals die door Proclus ontwikkeld is); het geeft een eenvoudiger verklaring van de leer waarbij dikwijls teruggegrepen wordt naar het Midden-Platonisme (v\u00f3\u00f3r Plotinus); op sommige gebieden (zoals de scheppingsleer) benadert het christelijke standpunten. Deze originaliteit van het Alexandrijnse Neoplatonisme komt het duidelijkst tot uiting in het \u0153uvre van Hierocles (eerste helft 5de eeuw) en in de commentaar van Simplicius (eerste helft 6de eeuw) op Epictetus.\r\n\r\nDeze visie van Praechter werd kritiekloos overgenomen in talrijke studies over deze periode. Zo verscheen in 1976 nog een boek over Hierocles (Th. Kobusch, Studien zur Philosophie des Hierokles von Alexandrien, M\u00fcnchen) waarin de thesis verdedigd wordt dat Hierocles' filosofie \u201evermittelt\u201c tussen het Christendom en het \u201eexcessieve\u201c Neoplatonisme zoals het vooral door Proclus uitgewerkt is. \u201eDie Interpretation ergab dass die Hierokleische Philosophie im wesentlichen auf vorneuplatonischer Basis beruht\u201c (Besluit, p. 193).\r\n\r\nHet boek van Mme Hadot, die sinds jaren een uitgave voorbereidt van Simplicius' commentaar op Epictetus, komt tot een conclusie die precies het tegenovergestelde beweert. Op grond van een nieuwe lectuur van Hierocles en Simplicius toont zij aan dat de hypothese van Praechter over het latere Neoplatonisme totaal ongegrond is; er bestaat geen enkel doctrineel verschil tussen het Atheense en het Alexandrijnse Neoplatonisme: \u201el'\u00e9volution du n\u00e9oplatonisme s'est poursuivie d'une mani\u00e8re homog\u00e8ne\u201c.\r\n\r\nHet is verkeerd Hierocles of Simplicius vanuit het Midden-Platonisme te willen interpreteren: hun uiteenzetting veronderstelt de ontwikkeling van het latere Neoplatonisme, wat kan ge\u00efllustreerd worden door talrijke parallelle passages met Iamblichus en Proclus, en zelfs \u2013 voor Simplicius \u2013 met Damascius.\r\n\r\nIn het eerste deel van dit boek worden de historische gegevens over beide filosofen onderzocht. Het tweede deel onderzoekt in welke mate zij kunnen beschouwd worden als vertegenwoordigers van een originele Alexandrijnse traditie. Achtereenvolgens worden bestudeerd: de theologie van Simplicius in het Epictetus-commentaar, de opvattingen van Hierocles over de ontwikkeling van het Platonisme, over de materie, over de demiurg en de schepping, over de voorzienigheid en het noodlot. In het derde deel volgen enige capita selecta betreffende de commentaar van Simplicius (o.a. zijn leer over de ziel).\r\n\r\nUit al deze analyses komt de auteur tot het besluit dat er geen enkele doctrinaire divergentie aan te wijzen is ten opzichte van de Atheense school. Wel geven beide werken \u2013 de commentaar van Hierocles op Pythagoras en die van Simplicius op Epictetus \u2013 een eenvoudiger en minder complexe versie van het Neoplatonisme. Dit kan echter verklaard worden door het feit dat beide commentaren bedoeld waren als inleidingen en gericht tot beginnelingen in de school.\r\n\r\nIn een appendix gaat de auteur uitvoerig in op een artikel dat ik zelf samen met F. Bossier in dit tijdschrift gepubliceerd heb (1972, 761-822) over de authenticiteit van de De Anima-commentaar die aan Simplicius wordt toegeschreven. Alhoewel zij onze conclusie aanvaardt \u2013 het werk is waarschijnlijk door Priscianus Lydus geschreven \u2013 toch meent zij dat er geen enkel doctrineel verschil met de authentieke Simplicius kan aangewezen worden.\r\n\r\nHaar argumenten lijken ons soms erg zwak: het is echter niet mogelijk om hierover in deze recensie polemiek te voeren. Slechts \u00e9\u00e9n ding: indien men aanvaardt dat de In de Anima door iemand anders geschreven is dan Simplicius, waarom is het dan zo nodig te beklemtonen dat zijn opvattingen over de ziel in niets van die van Simplicius verschillen?\r\n\r\nDit bezwaar geldt ook voor het gehele werk. Terecht wijst de auteur op de continu\u00efteit die er bestond tussen de school van Athene en die van Alexandri\u00eb (zoals dit o.m. tot uiting komt in de veelvuldige persoonlijke relaties van docenten en studenten). Het lijkt ons echter overdreven elk doctrineel verschil tussen beide scholen te ontkennen.\r\n\r\nDe ontwikkeling binnen het latere Neoplatonisme was zeker niet zo homogeen als mevrouw Hadot beweert. Reeds ten tijde van Plotinus bestonden er belangrijke controversen over de doctrine, en die discussies werden verder gezet in de latere school. Indien men de originaliteit van de Alexandrijnse school in vraag stelt, dan volstaat het niet Hierocles en \u00e9\u00e9n werk van Simplicius te onderzoeken. Men zou er ook de andere filosofen uit de school moeten bij betrekken, voornamelijk Ammonius.\r\n\r\nMen kan moeilijk betwisten dat het Neoplatonisme dat door Ammonius uiteengezet werd nogal verschillend is van het systeem van Damascius. En is het ook niet opvallend dat Simplicius, die zowel bij Ammonius als Damascius studeerde, dikwijls afstand neemt van de al te speculatieve beschouwingen van Iamblichus en Damascius?\r\n\r\nHet boek van mevrouw Hadot is, zoals de auteur zelf toegeeft, vooral polemisch van aard: zij weerlegt hypothesen en interpretaties die niet op de teksten gegrond zijn. Door een nauwkeurige analyse van de teksten ontmaskert zij het stereotiepe beeld dat men over het Alexandrijnse Neoplatonisme geeft. Haar studie is zo een waardevolle bijdrage tot beter inzicht in deze laatste ontwikkeling van het antieke denken. [p. 606-608]","btype":3,"date":"1980","language":"Dutch","online_url":"","online_resources":"https:\/\/uni-koeln.sciebo.de\/s\/lIWBQQ2Q5dbWMLm","doi_url":null,"categories":[],"authors":[{"id":14,"full_name":"Steel, Carlos ","role":{"id":1,"role_name":"author"}}],"book":null,"booksection":null,"article":{"id":484,"journal_id":null,"journal_name":"Tijdschrift voor Filosofie","volume":"42","issue":"3","pages":"606-608"}},"sort":[1980]}
| Title | Priscianus Lydus en de "In De Anima" van Pseudo(?)-Simplicius |
| Type | Article |
| Language | Dutch |
| Date | 1972 |
| Journal | Tijdschrift voor Filosofie |
| Volume | 34 |
| Issue | 4 |
| Pages | 761-822 |
| Categories | no categories |
| Author(s) | Bossier, Fernand , Steel, Carlos |
| Editor(s) | |
| Translator(s) |
| Dans cet article, nous avons essayé d'examiner la valeur de l'attribution traditionnelle du commentaire In De Anima à Simplicius. En comparant ce traité aux grands commentaires de Simplicius (sur les Catégories, la Physique et le De Caelo d'Aristote), nous avons en effet été frappés par les divergences de style et de langue, ainsi que par la différente manière de commenter. Dans la première partie, nous démontrons que l'auteur de In D.A. a également écrit la Metaphrasis in Theophrastum, qui nous a été transmise sous le nom de Priscien le Lydien. 1° Dans In D.A., l'auteur renvoie à une de ses œuvres, qu'il appelle Epitomé de la Physique de Théophraste. En réalité, cette référence se rapporte à un passage de la Metaphrase de Priscien, où la même problématique est exposée dans des termes identiques. 2° Une comparaison détaillée portant sur l'ensemble des deux œuvres nous révèle une telle ressemblance de style et de pensée – il y a même des phrases à peu près identiques – qu'elle ne peut s'expliquer que par l'hypothèse de l'identité de l'auteur. Dans la deuxième partie, nous essayons d'identifier l'auteur de ces deux œuvres qui, pourtant, nous ont été transmises sous deux noms différents. L'étude de la tradition directe et indirecte n'apporte guère de solution, puisque l'attribution des deux textes, l'un à Simplicius, l'autre à Priscien, y paraît très solide. Ce n'est donc que par une critique interne de In D.A., notamment par la confrontation avec les commentaires de Simplicius, dont l'attribution est certaine, que la question pourra être tranchée. 1° Dans In D.A., l'auteur renvoie trois fois à son commentaire sur la Physique. Pourtant, il est bien difficile de retrouver dans le grand commentaire de Simplicius trois passages dont le contenu et surtout le vocabulaire prouvent que l'auteur s'y réfère. 2° Dans In D.A., on ne retrouve pas les traits caractéristiques de la méthode de commentaire de Simplicius, ni l'approche du texte par la documentation historique, ni les longues discussions avec les exégètes antérieurs, ni l'exposé prolixe et bien structuré. D'autre part, aucun des commentaires de Simplicius ne témoigne de la phraséologie tortueuse de notre œuvre, ni de ses formules stéréotypées. 3° La différence doctrinale est encore plus importante. Nulle part chez Simplicius n'apparaît la théorie de l'âme comme epistêmê, qui est si fondamentale dans In D.A. (epistêmê y est un concept-clé). Les rares digressions de In D.A. à propos de questions physiques et logiques ne correspondent pas aux exposés de Simplicius sur les mêmes problèmes. Ainsi, nous avons confronté la doctrine de la physis, de l'âme et de son automotion, et enfin le rapport entre le genre et les différences constitutives et diérétiques. De tout cela se dégage une telle divergence entre In D.A. et les autres commentaires qu'elle ne peut s'expliquer par une évolution chez Simplicius lui-même. In D.A. lui est donc faussement attribué ; et puisque nous avons établi que ce commentaire est du même auteur que la Metaphrase, nous pouvons conclure qu'il a été vraisemblablement écrit par Priscien le Lydien, un philosophe néoplatonicien dont nous savons seulement qu'il a accompagné Damascius et Simplicius en exil en exil en Perse. [author's abstract] |
| Online Resources | https://uni-koeln.sciebo.de/s/r917awdAL4tkrdc |
{"_index":"sire","_id":"1077","_score":null,"_source":{"id":1077,"authors_free":[{"id":1632,"entry_id":1077,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":12,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Bossier, Fernand","free_first_name":"Fernand","free_last_name":"Bossier","norm_person":{"id":12,"first_name":"Fernand ","last_name":"Bossier","full_name":"Bossier, Fernand ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/1017981663","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}},{"id":1633,"entry_id":1077,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":14,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Steel, Carlos","free_first_name":"Carlos","free_last_name":"Steel","norm_person":{"id":14,"first_name":"Carlos ","last_name":"Steel","full_name":"Steel, Carlos ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/122963083","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}}],"entry_title":"Priscianus Lydus en de \"In De Anima\" van Pseudo(?)-Simplicius","main_title":{"title":"Priscianus Lydus en de \"In De Anima\" van Pseudo(?)-Simplicius"},"abstract":"Dans cet article, nous avons essay\u00e9 d'examiner la valeur de l'attribution traditionnelle du commentaire In De Anima \u00e0 Simplicius. En comparant ce trait\u00e9 aux grands commentaires de Simplicius (sur les Cat\u00e9gories, la Physique et le De Caelo d'Aristote), nous avons en effet \u00e9t\u00e9 frapp\u00e9s par les divergences de style et de langue, ainsi que par la diff\u00e9rente mani\u00e8re de commenter.\r\n\r\nDans la premi\u00e8re partie, nous d\u00e9montrons que l'auteur de In D.A. a \u00e9galement \u00e9crit la Metaphrasis in Theophrastum, qui nous a \u00e9t\u00e9 transmise sous le nom de Priscien le Lydien.\r\n1\u00b0 Dans In D.A., l'auteur renvoie \u00e0 une de ses \u0153uvres, qu'il appelle Epitom\u00e9 de la Physique de Th\u00e9ophraste. En r\u00e9alit\u00e9, cette r\u00e9f\u00e9rence se rapporte \u00e0 un passage de la Metaphrase de Priscien, o\u00f9 la m\u00eame probl\u00e9matique est expos\u00e9e dans des termes identiques.\r\n2\u00b0 Une comparaison d\u00e9taill\u00e9e portant sur l'ensemble des deux \u0153uvres nous r\u00e9v\u00e8le une telle ressemblance de style et de pens\u00e9e \u2013 il y a m\u00eame des phrases \u00e0 peu pr\u00e8s identiques \u2013 qu'elle ne peut s'expliquer que par l'hypoth\u00e8se de l'identit\u00e9 de l'auteur.\r\n\r\nDans la deuxi\u00e8me partie, nous essayons d'identifier l'auteur de ces deux \u0153uvres qui, pourtant, nous ont \u00e9t\u00e9 transmises sous deux noms diff\u00e9rents. L'\u00e9tude de la tradition directe et indirecte n'apporte gu\u00e8re de solution, puisque l'attribution des deux textes, l'un \u00e0 Simplicius, l'autre \u00e0 Priscien, y para\u00eet tr\u00e8s solide. Ce n'est donc que par une critique interne de In D.A., notamment par la confrontation avec les commentaires de Simplicius, dont l'attribution est certaine, que la question pourra \u00eatre tranch\u00e9e.\r\n1\u00b0 Dans In D.A., l'auteur renvoie trois fois \u00e0 son commentaire sur la Physique. Pourtant, il est bien difficile de retrouver dans le grand commentaire de Simplicius trois passages dont le contenu et surtout le vocabulaire prouvent que l'auteur s'y r\u00e9f\u00e8re.\r\n2\u00b0 Dans In D.A., on ne retrouve pas les traits caract\u00e9ristiques de la m\u00e9thode de commentaire de Simplicius, ni l'approche du texte par la documentation historique, ni les longues discussions avec les ex\u00e9g\u00e8tes ant\u00e9rieurs, ni l'expos\u00e9 prolixe et bien structur\u00e9. D'autre part, aucun des commentaires de Simplicius ne t\u00e9moigne de la phras\u00e9ologie tortueuse de notre \u0153uvre, ni de ses formules st\u00e9r\u00e9otyp\u00e9es.\r\n3\u00b0 La diff\u00e9rence doctrinale est encore plus importante. Nulle part chez Simplicius n'appara\u00eet la th\u00e9orie de l'\u00e2me comme epist\u00eam\u00ea, qui est si fondamentale dans In D.A. (epist\u00eam\u00ea y est un concept-cl\u00e9). Les rares digressions de In D.A. \u00e0 propos de questions physiques et logiques ne correspondent pas aux expos\u00e9s de Simplicius sur les m\u00eames probl\u00e8mes.\r\n\r\nAinsi, nous avons confront\u00e9 la doctrine de la physis, de l'\u00e2me et de son automotion, et enfin le rapport entre le genre et les diff\u00e9rences constitutives et di\u00e9r\u00e9tiques. De tout cela se d\u00e9gage une telle divergence entre In D.A. et les autres commentaires qu'elle ne peut s'expliquer par une \u00e9volution chez Simplicius lui-m\u00eame. In D.A. lui est donc faussement attribu\u00e9 ; et puisque nous avons \u00e9tabli que ce commentaire est du m\u00eame auteur que la Metaphrase, nous pouvons conclure qu'il a \u00e9t\u00e9 vraisemblablement \u00e9crit par Priscien le Lydien, un philosophe n\u00e9oplatonicien dont nous savons seulement qu'il a accompagn\u00e9 Damascius et Simplicius en exil en exil en Perse. [author's abstract]","btype":3,"date":"1972","language":"Dutch","online_url":"","online_resources":"https:\/\/uni-koeln.sciebo.de\/s\/r917awdAL4tkrdc","doi_url":null,"categories":[],"authors":[{"id":12,"full_name":"Bossier, Fernand ","role":{"id":1,"role_name":"author"}},{"id":14,"full_name":"Steel, Carlos ","role":{"id":1,"role_name":"author"}}],"book":null,"booksection":null,"article":{"id":1077,"journal_id":null,"journal_name":"Tijdschrift voor Filosofie","volume":"34","issue":"4","pages":"761-822"}},"sort":[1972]}
| Title | (Neo-) Platonica |
| Type | Article |
| Language | Dutch |
| Date | 1984 |
| Journal | Tijdschrift voor Filosofie |
| Volume | 46 |
| Issue | 2 |
| Pages | 319-330 |
| Categories | no categories |
| Author(s) | Steel, Carlos |
| Editor(s) | |
| Translator(s) |
Filosofie is ons vooral in de vorm van teksten toegankelijk. Wie filosofie wil studeren, zal onvermijdelijk teksten moeten bestuderen en zal het resultaat van zijn eigen onderzoek weer in de vorm van teksten produceren. Wel heeft de filosofie van oudsher ook met de mogelijkheid rekening gehouden dat men inzichten kan verwerven die niet discursief uitgedrukt kunnen worden, die niet „textfähig“ zijn; maar toch is de filosofie weinig beïnvloed geworden door deze principiële mogelijkheid. Tenslotte kan men weer reflecteren en schrijven over deze niet-tekstmatige inzichten, zodat het erop lijkt dat men nooit uit de toverban van de tekst geraken kan. Niemand zal eraan denken het voordeel prijs te geven dat de filosofie heeft door zich aan teksten te binden en zo haar inzichten te objectiveren. Maar toch is het bedenkelijk dat men de binding van filosofisch inzicht aan de tekst als vanzelfsprekend ziet. Zo wordt ook niet meer duidelijk wat de „zaak“ is waarop de filosofische tekst betrekking heeft. Is er wel een „zaak-los-van-de-tekst“? Het is bekend dat Plato tegenover het fenomeen „tekst“ bewust afstand heeft genomen. Men kan hem zeker niet verwijten dat hij een naïef vertrouwen heeft in de tekst als medium van filosofisch inzicht: waar het in de filosofie eigenlijk om gaat is niet in tekst uit te drukken. Al is hij zelf meer dan wie ook tekst-kunstenaar, hij blijft zich bewust van de grenzen van de tekst. Wie uit Plato’s dialogen een doctrine construeert, een systeem van uitspraken over „wat het geval is“, verliest deze reserve ten opzichte van de tekst en reduceert de vele „vormen van kennis“ tot objectief „propositioneel“ kennen. Dit is de invalshoek van waaruit Wolfgang Wieland, vooral bekend wegens zijn originele studie over Aristoteles’ Physica, zijn Plato-boek geschreven heeft: Platon und die Formen des Wissens. Het boek bevat drie delen. Het eerste is gewijd aan Plato’s verhouding tot de geschreven tekst. Uitgaande van de bekende passage in de Phaidros onderzoekt Wieland waarom Plato zo kritisch is ten opzichte van het schrift. Plato verzet zich tegen elke poging om het weten te objectiveren alsof men in de tekst over inzicht als over een stuk bezit zou kunnen beschikken. Elke formulering in taal blijft werktuig, iets voorlopigs. Het „gebruiksweten“ dat in de omgang met de dingen tot stand komt, heeft voorrang op het weten dat in proposities is uitgedrukt. Hier staan we meteen voor het centrale thema van Wielands boek. Het is echter de vraag of dit bij Plato wel zo centraal is. Bij Plato gaat het vooreerst om kritiek op het schrift, en niet op het propositionele weten als zodanig. Vanuit de schriftkritiek kan men ook de dialoog als medium van filosofisch denken begrijpen. Indien men ondanks alle reserves toch niet aan tekst verzaken kan, dan biedt de dialoogvorm een uitweg. Eén van de tekorten van de tekst heeft namelijk te maken met het ontbreken van een reële context van het woord. De dialoog brengt deze context op dramatisch-fictieve wijze tot stand. De dialoog is geen didactisch hulpmiddel, geen inkleding van een leer. De uitspraken blijven er als „werktuigen“ in de gespreksactie fungeren. Vanuit de schriftkritiek kan men ook het statuut van de mythe binnen de tekst begrijpen, het metaforische karakter van vele passages, het gebruik van de ironie. Tenslotte wijst Wieland in § 5 op het belang van de fictieve chronologie bij het beoordelen van een dialoog. Men kan namelijk, uitgaande van de dramatische situatie van de verschillende dialogen, een fictieve chronologie opstellen: zo zal niemand betwisten dat de Parmenides later is geschreven dan de Phaidon (reële chronologie), maar in de fictieve chronologie komt de Parmenides veel eerder, omdat hierin de jonge Socrates optreedt, terwijl in de Phaidon Socrates voor de dood staat. In de interpretatie heeft men te weinig rekening gehouden met de plaats van een dialoog in deze fictieve chronologie. [introduction p. 319-320] Übersetzung: Philosophie ist uns vor allem in der Form von Texten zugänglich. Wer Philosophie studieren will, muss zwangsläufig Texte studieren und wird die Ergebnisse seiner eigenen Forschung wiederum in Form von Texten präsentieren. Die Philosophie hat jedoch seit jeher auch die Möglichkeit berücksichtigt, dass Erkenntnisse gewonnen werden können, die nicht diskursiv ausgedrückt werden können, die also nicht „textfähig“ sind. Dennoch hat diese prinzipielle Möglichkeit die Philosophie kaum beeinflusst. Letztendlich kann man auch über diese nicht-textlichen Erkenntnisse reflektieren und schreiben, sodass es scheint, als könne man niemals aus dem Bann des Textes entkommen. Niemand wird daran denken, den Vorteil aufzugeben, den die Philosophie dadurch hat, sich an Texte zu binden und ihre Erkenntnisse so zu objektivieren. Doch es ist bedenklich, dass man die Bindung philosophischer Erkenntnis an den Text als selbstverständlich betrachtet. Dadurch wird auch unklar, was die „Sache“ ist, auf die sich der philosophische Text bezieht. Gibt es überhaupt eine „Sache außerhalb des Textes“? Es ist bekannt, dass Platon dem Phänomen „Text“ bewusst distanziert gegenüberstand. Man kann ihm sicher nicht vorwerfen, ein naives Vertrauen in den Text als Medium philosophischer Erkenntnis gehabt zu haben: Worauf es in der Philosophie eigentlich ankommt, lässt sich nicht in Texten ausdrücken. Auch wenn er selbst mehr als jeder andere ein Künstler des Textes war, war er sich stets der Grenzen des Textes bewusst. Wer aus Platons Dialogen eine Doktrin konstruiert, ein System von Aussagen über „das, was der Fall ist“, verliert diese kritische Distanz zum Text und reduziert die vielen „Formen des Wissens“ auf ein objektives „propositionales“ Wissen. Dies ist die Perspektive, aus der Wolfgang Wieland, vor allem bekannt für seine originelle Studie über Aristoteles’ Physik, sein Platon-Buch Platon und die Formen des Wissens geschrieben hat. Das Buch besteht aus drei Teilen. Der erste Teil widmet sich Platons Verhältnis zum geschriebenen Text. Ausgehend von der bekannten Passage im Phaidros untersucht Wieland, warum Platon dem Schreiben so kritisch gegenüberstand. Platon wendet sich gegen jede Versuchung, Wissen zu objektivieren, als könne man in einem Text über Erkenntnisse verfügen wie über einen Besitz. Jede Formulierung in Sprache bleibt ein Werkzeug, etwas Vorläufiges. Das „Gebrauchswissen“, das im Umgang mit den Dingen entsteht, hat Vorrang vor dem Wissen, das in Propositionen ausgedrückt ist. Hier begegnen wir dem zentralen Thema von Wielands Buch. Es bleibt jedoch die Frage, ob dies bei Platon tatsächlich zentral ist. Bei Platon geht es zunächst um Kritik am Schreiben und nicht um Kritik am propositionalen Wissen als solches. Aus der Schriftkritik lässt sich auch die Dialogform als Medium des philosophischen Denkens verstehen. Wenn man trotz aller Vorbehalte nicht auf den Text verzichten kann, bietet die Dialogform einen Ausweg. Ein Mangel des Textes liegt nämlich im Fehlen eines realen Kontexts des Wortes. Der Dialog stellt diesen Kontext auf dramatisch-fiktive Weise her. Der Dialog ist kein didaktisches Hilfsmittel, keine Verpackung einer Lehre. Die Aussagen fungieren in der Dialoghandlung weiterhin als „Werkzeuge“. Aus der Schriftkritik lässt sich auch der Status des Mythos im Text verstehen, ebenso wie der metaphorische Charakter vieler Passagen und die Verwendung von Ironie. Schließlich weist Wieland in § 5 auf die Bedeutung der fiktiven Chronologie für die Beurteilung eines Dialogs hin. Ausgehend von der dramatischen Situation der verschiedenen Dialoge lässt sich eine fiktive Chronologie erstellen: Niemand wird bestreiten, dass der Parmenides später geschrieben wurde als der Phaidon (reale Chronologie), aber in der fiktiven Chronologie kommt der Parmenides viel früher, da dort der junge Sokrates auftritt, während im Phaidon Sokrates vor seinem Tod steht. In der Interpretation hat man die Stellung eines Dialogs in dieser fiktiven Chronologie bisher zu wenig berücksichtigt. |
| Online Resources | https://uni-koeln.sciebo.de/s/H1e3T5fZsfMIh5O |
{"_index":"sire","_id":"845","_score":null,"_source":{"id":845,"authors_free":[{"id":1249,"entry_id":845,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":14,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Steel, Carlos","free_first_name":"Carlos","free_last_name":"Steel","norm_person":{"id":14,"first_name":"Carlos ","last_name":"Steel","full_name":"Steel, Carlos ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/122963083","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}}],"entry_title":"(Neo-) Platonica","main_title":{"title":"(Neo-) Platonica"},"abstract":"Filosofie is ons vooral in de vorm van teksten toegankelijk. Wie filosofie wil studeren, zal onvermijdelijk teksten moeten bestuderen en zal het resultaat van zijn eigen onderzoek weer in de vorm van teksten produceren. Wel heeft de filosofie van oudsher ook met de mogelijkheid rekening gehouden dat men inzichten kan verwerven die niet discursief uitgedrukt kunnen worden, die niet \u201etextf\u00e4hig\u201c zijn; maar toch is de filosofie weinig be\u00efnvloed geworden door deze principi\u00eble mogelijkheid. Tenslotte kan men weer reflecteren en schrijven over deze niet-tekstmatige inzichten, zodat het erop lijkt dat men nooit uit de toverban van de tekst geraken kan. Niemand zal eraan denken het voordeel prijs te geven dat de filosofie heeft door zich aan teksten te binden en zo haar inzichten te objectiveren. Maar toch is het bedenkelijk dat men de binding van filosofisch inzicht aan de tekst als vanzelfsprekend ziet. Zo wordt ook niet meer duidelijk wat de \u201ezaak\u201c is waarop de filosofische tekst betrekking heeft. Is er wel een \u201ezaak-los-van-de-tekst\u201c? Het is bekend dat Plato tegenover het fenomeen \u201etekst\u201c bewust afstand heeft genomen. Men kan hem zeker niet verwijten dat hij een na\u00efef vertrouwen heeft in de tekst als medium van filosofisch inzicht: waar het in de filosofie eigenlijk om gaat is niet in tekst uit te drukken. Al is hij zelf meer dan wie ook tekst-kunstenaar, hij blijft zich bewust van de grenzen van de tekst. Wie uit Plato\u2019s dialogen een doctrine construeert, een systeem van uitspraken over \u201ewat het geval is\u201c, verliest deze reserve ten opzichte van de tekst en reduceert de vele \u201evormen van kennis\u201c tot objectief \u201epropositioneel\u201c kennen.\r\n\r\nDit is de invalshoek van waaruit Wolfgang Wieland, vooral bekend wegens zijn originele studie over Aristoteles\u2019 Physica, zijn Plato-boek geschreven heeft: Platon und die Formen des Wissens. Het boek bevat drie delen. Het eerste is gewijd aan Plato\u2019s verhouding tot de geschreven tekst. Uitgaande van de bekende passage in de Phaidros onderzoekt Wieland waarom Plato zo kritisch is ten opzichte van het schrift. Plato verzet zich tegen elke poging om het weten te objectiveren alsof men in de tekst over inzicht als over een stuk bezit zou kunnen beschikken. Elke formulering in taal blijft werktuig, iets voorlopigs. Het \u201egebruiksweten\u201c dat in de omgang met de dingen tot stand komt, heeft voorrang op het weten dat in proposities is uitgedrukt. Hier staan we meteen voor het centrale thema van Wielands boek. Het is echter de vraag of dit bij Plato wel zo centraal is. Bij Plato gaat het vooreerst om kritiek op het schrift, en niet op het propositionele weten als zodanig.\r\n\r\nVanuit de schriftkritiek kan men ook de dialoog als medium van filosofisch denken begrijpen. Indien men ondanks alle reserves toch niet aan tekst verzaken kan, dan biedt de dialoogvorm een uitweg. E\u00e9n van de tekorten van de tekst heeft namelijk te maken met het ontbreken van een re\u00eble context van het woord. De dialoog brengt deze context op dramatisch-fictieve wijze tot stand. De dialoog is geen didactisch hulpmiddel, geen inkleding van een leer. De uitspraken blijven er als \u201ewerktuigen\u201c in de gespreksactie fungeren. Vanuit de schriftkritiek kan men ook het statuut van de mythe binnen de tekst begrijpen, het metaforische karakter van vele passages, het gebruik van de ironie. Tenslotte wijst Wieland in \u00a7 5 op het belang van de fictieve chronologie bij het beoordelen van een dialoog. Men kan namelijk, uitgaande van de dramatische situatie van de verschillende dialogen, een fictieve chronologie opstellen: zo zal niemand betwisten dat de Parmenides later is geschreven dan de Phaidon (re\u00eble chronologie), maar in de fictieve chronologie komt de Parmenides veel eerder, omdat hierin de jonge Socrates optreedt, terwijl in de Phaidon Socrates voor de dood staat. In de interpretatie heeft men te weinig rekening gehouden met de plaats van een dialoog in deze fictieve chronologie.\r\n[introduction p. 319-320] \u00dcbersetzung: Philosophie ist uns vor allem in der Form von Texten zug\u00e4nglich. Wer Philosophie studieren will, muss zwangsl\u00e4ufig Texte studieren und wird die Ergebnisse seiner eigenen Forschung wiederum in Form von Texten pr\u00e4sentieren. Die Philosophie hat jedoch seit jeher auch die M\u00f6glichkeit ber\u00fccksichtigt, dass Erkenntnisse gewonnen werden k\u00f6nnen, die nicht diskursiv ausgedr\u00fcckt werden k\u00f6nnen, die also nicht \u201etextf\u00e4hig\u201c sind. Dennoch hat diese prinzipielle M\u00f6glichkeit die Philosophie kaum beeinflusst. Letztendlich kann man auch \u00fcber diese nicht-textlichen Erkenntnisse reflektieren und schreiben, sodass es scheint, als k\u00f6nne man niemals aus dem Bann des Textes entkommen. Niemand wird daran denken, den Vorteil aufzugeben, den die Philosophie dadurch hat, sich an Texte zu binden und ihre Erkenntnisse so zu objektivieren. Doch es ist bedenklich, dass man die Bindung philosophischer Erkenntnis an den Text als selbstverst\u00e4ndlich betrachtet. Dadurch wird auch unklar, was die \u201eSache\u201c ist, auf die sich der philosophische Text bezieht. Gibt es \u00fcberhaupt eine \u201eSache au\u00dferhalb des Textes\u201c?\r\n\r\nEs ist bekannt, dass Platon dem Ph\u00e4nomen \u201eText\u201c bewusst distanziert gegen\u00fcberstand. Man kann ihm sicher nicht vorwerfen, ein naives Vertrauen in den Text als Medium philosophischer Erkenntnis gehabt zu haben: Worauf es in der Philosophie eigentlich ankommt, l\u00e4sst sich nicht in Texten ausdr\u00fccken. Auch wenn er selbst mehr als jeder andere ein K\u00fcnstler des Textes war, war er sich stets der Grenzen des Textes bewusst. Wer aus Platons Dialogen eine Doktrin konstruiert, ein System von Aussagen \u00fcber \u201edas, was der Fall ist\u201c, verliert diese kritische Distanz zum Text und reduziert die vielen \u201eFormen des Wissens\u201c auf ein objektives \u201epropositionales\u201c Wissen.\r\n\r\nDies ist die Perspektive, aus der Wolfgang Wieland, vor allem bekannt f\u00fcr seine originelle Studie \u00fcber Aristoteles\u2019 Physik, sein Platon-Buch Platon und die Formen des Wissens geschrieben hat. Das Buch besteht aus drei Teilen. Der erste Teil widmet sich Platons Verh\u00e4ltnis zum geschriebenen Text. Ausgehend von der bekannten Passage im Phaidros untersucht Wieland, warum Platon dem Schreiben so kritisch gegen\u00fcberstand. Platon wendet sich gegen jede Versuchung, Wissen zu objektivieren, als k\u00f6nne man in einem Text \u00fcber Erkenntnisse verf\u00fcgen wie \u00fcber einen Besitz. Jede Formulierung in Sprache bleibt ein Werkzeug, etwas Vorl\u00e4ufiges. Das \u201eGebrauchswissen\u201c, das im Umgang mit den Dingen entsteht, hat Vorrang vor dem Wissen, das in Propositionen ausgedr\u00fcckt ist. Hier begegnen wir dem zentralen Thema von Wielands Buch. Es bleibt jedoch die Frage, ob dies bei Platon tats\u00e4chlich zentral ist. Bei Platon geht es zun\u00e4chst um Kritik am Schreiben und nicht um Kritik am propositionalen Wissen als solches.\r\n\r\nAus der Schriftkritik l\u00e4sst sich auch die Dialogform als Medium des philosophischen Denkens verstehen. Wenn man trotz aller Vorbehalte nicht auf den Text verzichten kann, bietet die Dialogform einen Ausweg. Ein Mangel des Textes liegt n\u00e4mlich im Fehlen eines realen Kontexts des Wortes. Der Dialog stellt diesen Kontext auf dramatisch-fiktive Weise her. Der Dialog ist kein didaktisches Hilfsmittel, keine Verpackung einer Lehre. Die Aussagen fungieren in der Dialoghandlung weiterhin als \u201eWerkzeuge\u201c. Aus der Schriftkritik l\u00e4sst sich auch der Status des Mythos im Text verstehen, ebenso wie der metaphorische Charakter vieler Passagen und die Verwendung von Ironie. Schlie\u00dflich weist Wieland in \u00a7 5 auf die Bedeutung der fiktiven Chronologie f\u00fcr die Beurteilung eines Dialogs hin. Ausgehend von der dramatischen Situation der verschiedenen Dialoge l\u00e4sst sich eine fiktive Chronologie erstellen: Niemand wird bestreiten, dass der Parmenides sp\u00e4ter geschrieben wurde als der Phaidon (reale Chronologie), aber in der fiktiven Chronologie kommt der Parmenides viel fr\u00fcher, da dort der junge Sokrates auftritt, w\u00e4hrend im Phaidon Sokrates vor seinem Tod steht. In der Interpretation hat man die Stellung eines Dialogs in dieser fiktiven Chronologie bisher zu wenig ber\u00fccksichtigt.","btype":3,"date":"1984","language":"Dutch","online_url":"","online_resources":"https:\/\/uni-koeln.sciebo.de\/s\/H1e3T5fZsfMIh5O","doi_url":null,"categories":[],"authors":[{"id":14,"full_name":"Steel, Carlos ","role":{"id":1,"role_name":"author"}}],"book":null,"booksection":null,"article":{"id":845,"journal_id":null,"journal_name":"Tijdschrift voor Filosofie","volume":"46","issue":"2","pages":"319-330"}},"sort":["(Neo-) Platonica"]}
| Title | Neue Forschungen zum Neuplatonismus (1995-2003). Teil II |
| Type | Article |
| Language | German |
| Date | 2004 |
| Journal | Allgemeine Zeitschrift für Philosophie |
| Volume | 29 |
| Pages | 225-247 |
| Categories | no categories |
| Author(s) | Steel, Carlos , Helmig, Christoph |
| Editor(s) | |
| Translator(s) |
Dieser Artikel berichtete über weniger als zehn Jahre Forschung im Bereich des Neuplatonismus. Und doch ist es erfreulich festzustellen, wie viel seit Mitte der 90er Jahre zustande gekommen ist, auch wenn es für die Zukunft noch viel zu tun gibt. Die Aufgabe stellt sich in doppelter Hinsicht: philologisch und philosophisch. In erster Linie ist es notwendig, das so rasant angewachsene Interesse für die neuplatonische Philosophie dahingehend zu nutzen, dass die Editionen und kommentierten Übersetzungen wichtiger Texte weitergeführt werden. Das ist eine intensive, mühevolle und oft undankbare Arbeit, weil so etwas im heutigen „Forschungsklima“ nicht immer in ausreichendem Maße gewürdigt wird. Und dennoch bleibt es eine der drängendsten Aufgaben, und das umso mehr, weil wir befürchten müssen, dass die Kenntnis der alten Sprachen immer weiter zurückgeht. Wie im Mittelalter die antike Philosophie nur überleben und neuen Einfluss gewinnen konnte durch massive Übersetzungsaktivitäten (ins Arabische und Lateinische), so werden in diesem Jahrhundert – ob man es nun bedauert oder nicht – viele neuplatonische Autoren nur noch in Reihen wie „The Ancient Commentators on Aristotle“ oder in anderen Übersetzungen gelesen werden. Darum ist es wichtig, dass die Übersetzungen zuverlässig sind und auf guten Editionen fußen. Es wäre daher wünschenswert, dass gerade auch in Deutschland vermehrt zentrale Texte aus dem späteren Neuplatonismus übersetzt und kommentiert würden. Aber neben dieser Editions- und Übersetzungsarbeit sollte das eigentliche Ziel der Forschung eine philosophische Annäherung sein an diese große Tradition der Geistesgeschichte mit ihren vielfachen kulturellen Verzweigungen im Mittelalter (von Syrien über den Irak und Andalusien bis nach Köln), in der Renaissance und in der Neuzeit. Dabei müssen wir uns aber davor hüten, den Neuplatonismus allzu leicht mit Schwärmerei oder einer Art von Esoterik in Verbindung zu bringen. Er ist und bleibt vor allem eine Philosophie, auch wenn er eine Philosophie ist, die rational die Grenzen der Rationalität einsieht. Gerade in der deutschsprachigen Forschung haben wir schöne Beispiele für ein fruchtbares Zusammengehen von philologischer akribeia und philosophischer Annäherung. Ein Paradigma einer solchen Forschung am Neuplatonismus bleiben für uns die zahlreichen philosophisch anregenden Arbeiten von Werner Beierwaltes. [p. 246-247] |
| Online Resources | https://uni-koeln.sciebo.de/s/J1gdFPhAmlKlP6l |
{"_index":"sire","_id":"481","_score":null,"_source":{"id":481,"authors_free":[{"id":651,"entry_id":481,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":14,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Steel, Carlos","free_first_name":"Carlos","free_last_name":"Steel","norm_person":{"id":14,"first_name":"Carlos ","last_name":"Steel","full_name":"Steel, Carlos ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/122963083","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}},{"id":652,"entry_id":481,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":146,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Helmig, Christoph","free_first_name":"Christoph","free_last_name":"Helmig","norm_person":{"id":146,"first_name":"Christoph","last_name":"Helmig","full_name":"Helmig, Christoph","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/1107028760","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}}],"entry_title":"Neue Forschungen zum Neuplatonismus (1995-2003). Teil II","main_title":{"title":"Neue Forschungen zum Neuplatonismus (1995-2003). Teil II"},"abstract":"Dieser Artikel berichtete \u00fcber weniger als zehn Jahre Forschung im Bereich des Neuplatonismus. Und doch ist es erfreulich festzustellen, wie viel seit Mitte der 90er Jahre zustande gekommen ist, auch wenn es f\u00fcr die Zukunft noch viel zu tun gibt. Die Aufgabe stellt sich in doppelter Hinsicht: philologisch und philosophisch.\r\n\r\nIn erster Linie ist es notwendig, das so rasant angewachsene Interesse f\u00fcr die neuplatonische Philosophie dahingehend zu nutzen, dass die Editionen und kommentierten \u00dcbersetzungen wichtiger Texte weitergef\u00fchrt werden. Das ist eine intensive, m\u00fchevolle und oft undankbare Arbeit, weil so etwas im heutigen \u201eForschungsklima\u201c nicht immer in ausreichendem Ma\u00dfe gew\u00fcrdigt wird. Und dennoch bleibt es eine der dr\u00e4ngendsten Aufgaben, und das umso mehr, weil wir bef\u00fcrchten m\u00fcssen, dass die Kenntnis der alten Sprachen immer weiter zur\u00fcckgeht.\r\n\r\nWie im Mittelalter die antike Philosophie nur \u00fcberleben und neuen Einfluss gewinnen konnte durch massive \u00dcbersetzungsaktivit\u00e4ten (ins Arabische und Lateinische), so werden in diesem Jahrhundert \u2013 ob man es nun bedauert oder nicht \u2013 viele neuplatonische Autoren nur noch in Reihen wie \u201eThe Ancient Commentators on Aristotle\u201c oder in anderen \u00dcbersetzungen gelesen werden. Darum ist es wichtig, dass die \u00dcbersetzungen zuverl\u00e4ssig sind und auf guten Editionen fu\u00dfen.\r\n\r\nEs w\u00e4re daher w\u00fcnschenswert, dass gerade auch in Deutschland vermehrt zentrale Texte aus dem sp\u00e4teren Neuplatonismus \u00fcbersetzt und kommentiert w\u00fcrden. Aber neben dieser Editions- und \u00dcbersetzungsarbeit sollte das eigentliche Ziel der Forschung eine philosophische Ann\u00e4herung sein an diese gro\u00dfe Tradition der Geistesgeschichte mit ihren vielfachen kulturellen Verzweigungen im Mittelalter (von Syrien \u00fcber den Irak und Andalusien bis nach K\u00f6ln), in der Renaissance und in der Neuzeit.\r\n\r\nDabei m\u00fcssen wir uns aber davor h\u00fcten, den Neuplatonismus allzu leicht mit Schw\u00e4rmerei oder einer Art von Esoterik in Verbindung zu bringen. Er ist und bleibt vor allem eine Philosophie, auch wenn er eine Philosophie ist, die rational die Grenzen der Rationalit\u00e4t einsieht.\r\n\r\nGerade in der deutschsprachigen Forschung haben wir sch\u00f6ne Beispiele f\u00fcr ein fruchtbares Zusammengehen von philologischer akribeia und philosophischer Ann\u00e4herung. Ein Paradigma einer solchen Forschung am Neuplatonismus bleiben f\u00fcr uns die zahlreichen philosophisch anregenden Arbeiten von Werner Beierwaltes. [p. 246-247]","btype":3,"date":"2004","language":"German","online_url":"","online_resources":"https:\/\/uni-koeln.sciebo.de\/s\/J1gdFPhAmlKlP6l","doi_url":null,"categories":[],"authors":[{"id":14,"full_name":"Steel, Carlos ","role":{"id":1,"role_name":"author"}},{"id":146,"full_name":"Helmig, Christoph","role":{"id":1,"role_name":"author"}}],"book":null,"booksection":null,"article":{"id":481,"journal_id":null,"journal_name":"Allgemeine Zeitschrift f\u00fcr Philosophie","volume":"29","issue":"","pages":"225-247"}},"sort":["Neue Forschungen zum Neuplatonismus (1995-2003). Teil II"]}
| Title | Priscianus Lydus en de "In De Anima" van Pseudo(?)-Simplicius |
| Type | Article |
| Language | Dutch |
| Date | 1972 |
| Journal | Tijdschrift voor Filosofie |
| Volume | 34 |
| Issue | 4 |
| Pages | 761-822 |
| Categories | no categories |
| Author(s) | Bossier, Fernand , Steel, Carlos |
| Editor(s) | |
| Translator(s) |
Dans cet article, nous avons essayé d'examiner la valeur de l'attribution traditionnelle du commentaire In De Anima à Simplicius. En comparant ce traité aux grands commentaires de Simplicius (sur les Catégories, la Physique et le De Caelo d'Aristote), nous avons en effet été frappés par les divergences de style et de langue, ainsi que par la différente manière de commenter. Dans la première partie, nous démontrons que l'auteur de In D.A. a également écrit la Metaphrasis in Theophrastum, qui nous a été transmise sous le nom de Priscien le Lydien. 1° Dans In D.A., l'auteur renvoie à une de ses œuvres, qu'il appelle Epitomé de la Physique de Théophraste. En réalité, cette référence se rapporte à un passage de la Metaphrase de Priscien, où la même problématique est exposée dans des termes identiques. 2° Une comparaison détaillée portant sur l'ensemble des deux œuvres nous révèle une telle ressemblance de style et de pensée – il y a même des phrases à peu près identiques – qu'elle ne peut s'expliquer que par l'hypothèse de l'identité de l'auteur. Dans la deuxième partie, nous essayons d'identifier l'auteur de ces deux œuvres qui, pourtant, nous ont été transmises sous deux noms différents. L'étude de la tradition directe et indirecte n'apporte guère de solution, puisque l'attribution des deux textes, l'un à Simplicius, l'autre à Priscien, y paraît très solide. Ce n'est donc que par une critique interne de In D.A., notamment par la confrontation avec les commentaires de Simplicius, dont l'attribution est certaine, que la question pourra être tranchée. 1° Dans In D.A., l'auteur renvoie trois fois à son commentaire sur la Physique. Pourtant, il est bien difficile de retrouver dans le grand commentaire de Simplicius trois passages dont le contenu et surtout le vocabulaire prouvent que l'auteur s'y réfère. 2° Dans In D.A., on ne retrouve pas les traits caractéristiques de la méthode de commentaire de Simplicius, ni l'approche du texte par la documentation historique, ni les longues discussions avec les exégètes antérieurs, ni l'exposé prolixe et bien structuré. D'autre part, aucun des commentaires de Simplicius ne témoigne de la phraséologie tortueuse de notre œuvre, ni de ses formules stéréotypées. 3° La différence doctrinale est encore plus importante. Nulle part chez Simplicius n'apparaît la théorie de l'âme comme epistêmê, qui est si fondamentale dans In D.A. (epistêmê y est un concept-clé). Les rares digressions de In D.A. à propos de questions physiques et logiques ne correspondent pas aux exposés de Simplicius sur les mêmes problèmes. Ainsi, nous avons confronté la doctrine de la physis, de l'âme et de son automotion, et enfin le rapport entre le genre et les différences constitutives et diérétiques. De tout cela se dégage une telle divergence entre In D.A. et les autres commentaires qu'elle ne peut s'expliquer par une évolution chez Simplicius lui-même. In D.A. lui est donc faussement attribué ; et puisque nous avons établi que ce commentaire est du même auteur que la Metaphrase, nous pouvons conclure qu'il a été vraisemblablement écrit par Priscien le Lydien, un philosophe néoplatonicien dont nous savons seulement qu'il a accompagné Damascius et Simplicius en exil en exil en Perse. [author's abstract] |
| Online Resources | https://uni-koeln.sciebo.de/s/r917awdAL4tkrdc |
{"_index":"sire","_id":"1077","_score":null,"_source":{"id":1077,"authors_free":[{"id":1632,"entry_id":1077,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":12,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Bossier, Fernand","free_first_name":"Fernand","free_last_name":"Bossier","norm_person":{"id":12,"first_name":"Fernand ","last_name":"Bossier","full_name":"Bossier, Fernand ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/1017981663","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}},{"id":1633,"entry_id":1077,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":14,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Steel, Carlos","free_first_name":"Carlos","free_last_name":"Steel","norm_person":{"id":14,"first_name":"Carlos ","last_name":"Steel","full_name":"Steel, Carlos ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/122963083","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}}],"entry_title":"Priscianus Lydus en de \"In De Anima\" van Pseudo(?)-Simplicius","main_title":{"title":"Priscianus Lydus en de \"In De Anima\" van Pseudo(?)-Simplicius"},"abstract":"Dans cet article, nous avons essay\u00e9 d'examiner la valeur de l'attribution traditionnelle du commentaire In De Anima \u00e0 Simplicius. En comparant ce trait\u00e9 aux grands commentaires de Simplicius (sur les Cat\u00e9gories, la Physique et le De Caelo d'Aristote), nous avons en effet \u00e9t\u00e9 frapp\u00e9s par les divergences de style et de langue, ainsi que par la diff\u00e9rente mani\u00e8re de commenter.\r\n\r\nDans la premi\u00e8re partie, nous d\u00e9montrons que l'auteur de In D.A. a \u00e9galement \u00e9crit la Metaphrasis in Theophrastum, qui nous a \u00e9t\u00e9 transmise sous le nom de Priscien le Lydien.\r\n1\u00b0 Dans In D.A., l'auteur renvoie \u00e0 une de ses \u0153uvres, qu'il appelle Epitom\u00e9 de la Physique de Th\u00e9ophraste. En r\u00e9alit\u00e9, cette r\u00e9f\u00e9rence se rapporte \u00e0 un passage de la Metaphrase de Priscien, o\u00f9 la m\u00eame probl\u00e9matique est expos\u00e9e dans des termes identiques.\r\n2\u00b0 Une comparaison d\u00e9taill\u00e9e portant sur l'ensemble des deux \u0153uvres nous r\u00e9v\u00e8le une telle ressemblance de style et de pens\u00e9e \u2013 il y a m\u00eame des phrases \u00e0 peu pr\u00e8s identiques \u2013 qu'elle ne peut s'expliquer que par l'hypoth\u00e8se de l'identit\u00e9 de l'auteur.\r\n\r\nDans la deuxi\u00e8me partie, nous essayons d'identifier l'auteur de ces deux \u0153uvres qui, pourtant, nous ont \u00e9t\u00e9 transmises sous deux noms diff\u00e9rents. L'\u00e9tude de la tradition directe et indirecte n'apporte gu\u00e8re de solution, puisque l'attribution des deux textes, l'un \u00e0 Simplicius, l'autre \u00e0 Priscien, y para\u00eet tr\u00e8s solide. Ce n'est donc que par une critique interne de In D.A., notamment par la confrontation avec les commentaires de Simplicius, dont l'attribution est certaine, que la question pourra \u00eatre tranch\u00e9e.\r\n1\u00b0 Dans In D.A., l'auteur renvoie trois fois \u00e0 son commentaire sur la Physique. Pourtant, il est bien difficile de retrouver dans le grand commentaire de Simplicius trois passages dont le contenu et surtout le vocabulaire prouvent que l'auteur s'y r\u00e9f\u00e8re.\r\n2\u00b0 Dans In D.A., on ne retrouve pas les traits caract\u00e9ristiques de la m\u00e9thode de commentaire de Simplicius, ni l'approche du texte par la documentation historique, ni les longues discussions avec les ex\u00e9g\u00e8tes ant\u00e9rieurs, ni l'expos\u00e9 prolixe et bien structur\u00e9. D'autre part, aucun des commentaires de Simplicius ne t\u00e9moigne de la phras\u00e9ologie tortueuse de notre \u0153uvre, ni de ses formules st\u00e9r\u00e9otyp\u00e9es.\r\n3\u00b0 La diff\u00e9rence doctrinale est encore plus importante. Nulle part chez Simplicius n'appara\u00eet la th\u00e9orie de l'\u00e2me comme epist\u00eam\u00ea, qui est si fondamentale dans In D.A. (epist\u00eam\u00ea y est un concept-cl\u00e9). Les rares digressions de In D.A. \u00e0 propos de questions physiques et logiques ne correspondent pas aux expos\u00e9s de Simplicius sur les m\u00eames probl\u00e8mes.\r\n\r\nAinsi, nous avons confront\u00e9 la doctrine de la physis, de l'\u00e2me et de son automotion, et enfin le rapport entre le genre et les diff\u00e9rences constitutives et di\u00e9r\u00e9tiques. De tout cela se d\u00e9gage une telle divergence entre In D.A. et les autres commentaires qu'elle ne peut s'expliquer par une \u00e9volution chez Simplicius lui-m\u00eame. In D.A. lui est donc faussement attribu\u00e9 ; et puisque nous avons \u00e9tabli que ce commentaire est du m\u00eame auteur que la Metaphrase, nous pouvons conclure qu'il a \u00e9t\u00e9 vraisemblablement \u00e9crit par Priscien le Lydien, un philosophe n\u00e9oplatonicien dont nous savons seulement qu'il a accompagn\u00e9 Damascius et Simplicius en exil en exil en Perse. [author's abstract]","btype":3,"date":"1972","language":"Dutch","online_url":"","online_resources":"https:\/\/uni-koeln.sciebo.de\/s\/r917awdAL4tkrdc","doi_url":null,"categories":[],"authors":[{"id":12,"full_name":"Bossier, Fernand ","role":{"id":1,"role_name":"author"}},{"id":14,"full_name":"Steel, Carlos ","role":{"id":1,"role_name":"author"}}],"book":null,"booksection":null,"article":{"id":1077,"journal_id":null,"journal_name":"Tijdschrift voor Filosofie","volume":"34","issue":"4","pages":"761-822"}},"sort":["Priscianus Lydus en de \"In De Anima\" van Pseudo(?)-Simplicius"]}
| Title | Review of: Ilsetraut Hadot, Le problème du néoplatonisme Alexandrin, Hiéroclès et Simplicius |
| Type | Article |
| Language | Dutch |
| Date | 1980 |
| Journal | Tijdschrift voor Filosofie |
| Volume | 42 |
| Issue | 3 |
| Pages | 606-608 |
| Categories | no categories |
| Author(s) | Steel, Carlos |
| Editor(s) | |
| Translator(s) |
The whole review: In een historisch overzicht van de antieke wijsbegeerte wordt doorgaans, wanneer over het Neoplatonisme gehandeld wordt, een onderscheid gemaakt tussen de 'school' van Athene en die van Alexandrië. Dit onderscheid gaat terug op de bekende studies van K. Praechter (1910-12). Volgens deze geleerde zou er een opvallend doctrineel verschil bestaan tussen beide richtingen in het latere Neoplatonisme. In Alexandrië zou de invloed van de christelijke omgeving zo groot geweest zijn dat de heidense filosofen zich verplicht zagen bepaalde wijzigingen in de doctrine aan te brengen. Het Neoplatonisme vertoont hier niet de complexe structuur die kenmerkend is voor het Atheense speculatieve denken (cf. de hiërarchie van de goddelijke principes zoals die door Proclus ontwikkeld is); het geeft een eenvoudiger verklaring van de leer waarbij dikwijls teruggegrepen wordt naar het Midden-Platonisme (vóór Plotinus); op sommige gebieden (zoals de scheppingsleer) benadert het christelijke standpunten. Deze originaliteit van het Alexandrijnse Neoplatonisme komt het duidelijkst tot uiting in het œuvre van Hierocles (eerste helft 5de eeuw) en in de commentaar van Simplicius (eerste helft 6de eeuw) op Epictetus. Deze visie van Praechter werd kritiekloos overgenomen in talrijke studies over deze periode. Zo verscheen in 1976 nog een boek over Hierocles (Th. Kobusch, Studien zur Philosophie des Hierokles von Alexandrien, München) waarin de thesis verdedigd wordt dat Hierocles' filosofie „vermittelt“ tussen het Christendom en het „excessieve“ Neoplatonisme zoals het vooral door Proclus uitgewerkt is. „Die Interpretation ergab dass die Hierokleische Philosophie im wesentlichen auf vorneuplatonischer Basis beruht“ (Besluit, p. 193). Het boek van Mme Hadot, die sinds jaren een uitgave voorbereidt van Simplicius' commentaar op Epictetus, komt tot een conclusie die precies het tegenovergestelde beweert. Op grond van een nieuwe lectuur van Hierocles en Simplicius toont zij aan dat de hypothese van Praechter over het latere Neoplatonisme totaal ongegrond is; er bestaat geen enkel doctrineel verschil tussen het Atheense en het Alexandrijnse Neoplatonisme: „l'évolution du néoplatonisme s'est poursuivie d'une manière homogène“. Het is verkeerd Hierocles of Simplicius vanuit het Midden-Platonisme te willen interpreteren: hun uiteenzetting veronderstelt de ontwikkeling van het latere Neoplatonisme, wat kan geïllustreerd worden door talrijke parallelle passages met Iamblichus en Proclus, en zelfs – voor Simplicius – met Damascius. In het eerste deel van dit boek worden de historische gegevens over beide filosofen onderzocht. Het tweede deel onderzoekt in welke mate zij kunnen beschouwd worden als vertegenwoordigers van een originele Alexandrijnse traditie. Achtereenvolgens worden bestudeerd: de theologie van Simplicius in het Epictetus-commentaar, de opvattingen van Hierocles over de ontwikkeling van het Platonisme, over de materie, over de demiurg en de schepping, over de voorzienigheid en het noodlot. In het derde deel volgen enige capita selecta betreffende de commentaar van Simplicius (o.a. zijn leer over de ziel). Uit al deze analyses komt de auteur tot het besluit dat er geen enkele doctrinaire divergentie aan te wijzen is ten opzichte van de Atheense school. Wel geven beide werken – de commentaar van Hierocles op Pythagoras en die van Simplicius op Epictetus – een eenvoudiger en minder complexe versie van het Neoplatonisme. Dit kan echter verklaard worden door het feit dat beide commentaren bedoeld waren als inleidingen en gericht tot beginnelingen in de school. In een appendix gaat de auteur uitvoerig in op een artikel dat ik zelf samen met F. Bossier in dit tijdschrift gepubliceerd heb (1972, 761-822) over de authenticiteit van de De Anima-commentaar die aan Simplicius wordt toegeschreven. Alhoewel zij onze conclusie aanvaardt – het werk is waarschijnlijk door Priscianus Lydus geschreven – toch meent zij dat er geen enkel doctrineel verschil met de authentieke Simplicius kan aangewezen worden. Haar argumenten lijken ons soms erg zwak: het is echter niet mogelijk om hierover in deze recensie polemiek te voeren. Slechts één ding: indien men aanvaardt dat de In de Anima door iemand anders geschreven is dan Simplicius, waarom is het dan zo nodig te beklemtonen dat zijn opvattingen over de ziel in niets van die van Simplicius verschillen? Dit bezwaar geldt ook voor het gehele werk. Terecht wijst de auteur op de continuïteit die er bestond tussen de school van Athene en die van Alexandrië (zoals dit o.m. tot uiting komt in de veelvuldige persoonlijke relaties van docenten en studenten). Het lijkt ons echter overdreven elk doctrineel verschil tussen beide scholen te ontkennen. De ontwikkeling binnen het latere Neoplatonisme was zeker niet zo homogeen als mevrouw Hadot beweert. Reeds ten tijde van Plotinus bestonden er belangrijke controversen over de doctrine, en die discussies werden verder gezet in de latere school. Indien men de originaliteit van de Alexandrijnse school in vraag stelt, dan volstaat het niet Hierocles en één werk van Simplicius te onderzoeken. Men zou er ook de andere filosofen uit de school moeten bij betrekken, voornamelijk Ammonius. Men kan moeilijk betwisten dat het Neoplatonisme dat door Ammonius uiteengezet werd nogal verschillend is van het systeem van Damascius. En is het ook niet opvallend dat Simplicius, die zowel bij Ammonius als Damascius studeerde, dikwijls afstand neemt van de al te speculatieve beschouwingen van Iamblichus en Damascius? Het boek van mevrouw Hadot is, zoals de auteur zelf toegeeft, vooral polemisch van aard: zij weerlegt hypothesen en interpretaties die niet op de teksten gegrond zijn. Door een nauwkeurige analyse van de teksten ontmaskert zij het stereotiepe beeld dat men over het Alexandrijnse Neoplatonisme geeft. Haar studie is zo een waardevolle bijdrage tot beter inzicht in deze laatste ontwikkeling van het antieke denken. [p. 606-608] |
| Online Resources | https://uni-koeln.sciebo.de/s/lIWBQQ2Q5dbWMLm |
{"_index":"sire","_id":"484","_score":null,"_source":{"id":484,"authors_free":[{"id":659,"entry_id":484,"agent_type":null,"is_normalised":null,"person_id":14,"institution_id":null,"role":{"id":1,"role_name":"author"},"free_name":"Steel, Carlos","free_first_name":"Carlos","free_last_name":"Steel","norm_person":{"id":14,"first_name":"Carlos ","last_name":"Steel","full_name":"Steel, Carlos ","short_ident":"","is_classical_name":null,"dnb_url":"http:\/\/d-nb.info\/gnd\/122963083","viaf_url":"","db_url":"","from_claudius":null}}],"entry_title":"Review of: Ilsetraut Hadot, Le probl\u00e8me du n\u00e9oplatonisme Alexandrin, Hi\u00e9rocl\u00e8s et Simplicius","main_title":{"title":"Review of: Ilsetraut Hadot, Le probl\u00e8me du n\u00e9oplatonisme Alexandrin, Hi\u00e9rocl\u00e8s et Simplicius"},"abstract":"The whole review: In een historisch overzicht van de antieke wijsbegeerte wordt doorgaans, wanneer over het Neoplatonisme gehandeld wordt, een onderscheid gemaakt tussen de 'school' van Athene en die van Alexandri\u00eb. Dit onderscheid gaat terug op de bekende studies van K. Praechter (1910-12). Volgens deze geleerde zou er een opvallend doctrineel verschil bestaan tussen beide richtingen in het latere Neoplatonisme. In Alexandri\u00eb zou de invloed van de christelijke omgeving zo groot geweest zijn dat de heidense filosofen zich verplicht zagen bepaalde wijzigingen in de doctrine aan te brengen.\r\n\r\nHet Neoplatonisme vertoont hier niet de complexe structuur die kenmerkend is voor het Atheense speculatieve denken (cf. de hi\u00ebrarchie van de goddelijke principes zoals die door Proclus ontwikkeld is); het geeft een eenvoudiger verklaring van de leer waarbij dikwijls teruggegrepen wordt naar het Midden-Platonisme (v\u00f3\u00f3r Plotinus); op sommige gebieden (zoals de scheppingsleer) benadert het christelijke standpunten. Deze originaliteit van het Alexandrijnse Neoplatonisme komt het duidelijkst tot uiting in het \u0153uvre van Hierocles (eerste helft 5de eeuw) en in de commentaar van Simplicius (eerste helft 6de eeuw) op Epictetus.\r\n\r\nDeze visie van Praechter werd kritiekloos overgenomen in talrijke studies over deze periode. Zo verscheen in 1976 nog een boek over Hierocles (Th. Kobusch, Studien zur Philosophie des Hierokles von Alexandrien, M\u00fcnchen) waarin de thesis verdedigd wordt dat Hierocles' filosofie \u201evermittelt\u201c tussen het Christendom en het \u201eexcessieve\u201c Neoplatonisme zoals het vooral door Proclus uitgewerkt is. \u201eDie Interpretation ergab dass die Hierokleische Philosophie im wesentlichen auf vorneuplatonischer Basis beruht\u201c (Besluit, p. 193).\r\n\r\nHet boek van Mme Hadot, die sinds jaren een uitgave voorbereidt van Simplicius' commentaar op Epictetus, komt tot een conclusie die precies het tegenovergestelde beweert. Op grond van een nieuwe lectuur van Hierocles en Simplicius toont zij aan dat de hypothese van Praechter over het latere Neoplatonisme totaal ongegrond is; er bestaat geen enkel doctrineel verschil tussen het Atheense en het Alexandrijnse Neoplatonisme: \u201el'\u00e9volution du n\u00e9oplatonisme s'est poursuivie d'une mani\u00e8re homog\u00e8ne\u201c.\r\n\r\nHet is verkeerd Hierocles of Simplicius vanuit het Midden-Platonisme te willen interpreteren: hun uiteenzetting veronderstelt de ontwikkeling van het latere Neoplatonisme, wat kan ge\u00efllustreerd worden door talrijke parallelle passages met Iamblichus en Proclus, en zelfs \u2013 voor Simplicius \u2013 met Damascius.\r\n\r\nIn het eerste deel van dit boek worden de historische gegevens over beide filosofen onderzocht. Het tweede deel onderzoekt in welke mate zij kunnen beschouwd worden als vertegenwoordigers van een originele Alexandrijnse traditie. Achtereenvolgens worden bestudeerd: de theologie van Simplicius in het Epictetus-commentaar, de opvattingen van Hierocles over de ontwikkeling van het Platonisme, over de materie, over de demiurg en de schepping, over de voorzienigheid en het noodlot. In het derde deel volgen enige capita selecta betreffende de commentaar van Simplicius (o.a. zijn leer over de ziel).\r\n\r\nUit al deze analyses komt de auteur tot het besluit dat er geen enkele doctrinaire divergentie aan te wijzen is ten opzichte van de Atheense school. Wel geven beide werken \u2013 de commentaar van Hierocles op Pythagoras en die van Simplicius op Epictetus \u2013 een eenvoudiger en minder complexe versie van het Neoplatonisme. Dit kan echter verklaard worden door het feit dat beide commentaren bedoeld waren als inleidingen en gericht tot beginnelingen in de school.\r\n\r\nIn een appendix gaat de auteur uitvoerig in op een artikel dat ik zelf samen met F. Bossier in dit tijdschrift gepubliceerd heb (1972, 761-822) over de authenticiteit van de De Anima-commentaar die aan Simplicius wordt toegeschreven. Alhoewel zij onze conclusie aanvaardt \u2013 het werk is waarschijnlijk door Priscianus Lydus geschreven \u2013 toch meent zij dat er geen enkel doctrineel verschil met de authentieke Simplicius kan aangewezen worden.\r\n\r\nHaar argumenten lijken ons soms erg zwak: het is echter niet mogelijk om hierover in deze recensie polemiek te voeren. Slechts \u00e9\u00e9n ding: indien men aanvaardt dat de In de Anima door iemand anders geschreven is dan Simplicius, waarom is het dan zo nodig te beklemtonen dat zijn opvattingen over de ziel in niets van die van Simplicius verschillen?\r\n\r\nDit bezwaar geldt ook voor het gehele werk. Terecht wijst de auteur op de continu\u00efteit die er bestond tussen de school van Athene en die van Alexandri\u00eb (zoals dit o.m. tot uiting komt in de veelvuldige persoonlijke relaties van docenten en studenten). Het lijkt ons echter overdreven elk doctrineel verschil tussen beide scholen te ontkennen.\r\n\r\nDe ontwikkeling binnen het latere Neoplatonisme was zeker niet zo homogeen als mevrouw Hadot beweert. Reeds ten tijde van Plotinus bestonden er belangrijke controversen over de doctrine, en die discussies werden verder gezet in de latere school. Indien men de originaliteit van de Alexandrijnse school in vraag stelt, dan volstaat het niet Hierocles en \u00e9\u00e9n werk van Simplicius te onderzoeken. Men zou er ook de andere filosofen uit de school moeten bij betrekken, voornamelijk Ammonius.\r\n\r\nMen kan moeilijk betwisten dat het Neoplatonisme dat door Ammonius uiteengezet werd nogal verschillend is van het systeem van Damascius. En is het ook niet opvallend dat Simplicius, die zowel bij Ammonius als Damascius studeerde, dikwijls afstand neemt van de al te speculatieve beschouwingen van Iamblichus en Damascius?\r\n\r\nHet boek van mevrouw Hadot is, zoals de auteur zelf toegeeft, vooral polemisch van aard: zij weerlegt hypothesen en interpretaties die niet op de teksten gegrond zijn. Door een nauwkeurige analyse van de teksten ontmaskert zij het stereotiepe beeld dat men over het Alexandrijnse Neoplatonisme geeft. Haar studie is zo een waardevolle bijdrage tot beter inzicht in deze laatste ontwikkeling van het antieke denken. [p. 606-608]","btype":3,"date":"1980","language":"Dutch","online_url":"","online_resources":"https:\/\/uni-koeln.sciebo.de\/s\/lIWBQQ2Q5dbWMLm","doi_url":null,"categories":[],"authors":[{"id":14,"full_name":"Steel, Carlos ","role":{"id":1,"role_name":"author"}}],"book":null,"booksection":null,"article":{"id":484,"journal_id":null,"journal_name":"Tijdschrift voor Filosofie","volume":"42","issue":"3","pages":"606-608"}},"sort":["Review of: Ilsetraut Hadot, Le probl\u00e8me du n\u00e9oplatonisme Alexandrin, Hi\u00e9rocl\u00e8s et Simplicius"]}